Wie tachtig jaar is, heeft veel meegemaakt, toch? Zo ook Jacqueline de Jong. En daarom is de ondertitel van deze expositie zo goed gekozen: 'The Work and Life of Jacqueline de Jong'. Haar werk én haar leven. Haar werk ís haar leven.
In de tentoonstelling die ik vandaag aan je wil voorstellen, krijg je een overzicht van de zestigjarige kunstenaarsloopbaan van de inmiddels 80-jarige, van oorsprong Hengelose schilderes. De autodidactische De Jong heeft een lang en bij tijd en wijle turbulent kunstzinnig leven achter de rug. Daarnaast switchte ze in haar lange creatieve carrière schijnbaar moeiteloos tussen diverse stijlen: van (post-)expressionistische schilderkunst, beelden en grafiek tot nieuwe figuratie* en popart. Het stuiterde bij haar alle kanten op.
In het Stedelijk Museum in Amsterdam zie je in 13 ruimtes een chronologisch presentatie van het levenswerk van een balsturige artieste in combinatie met veel werk van kunstenaars die haar - tot op de dag van vandaag - inspireren.
* De Nieuwe Figuratie is een verzamelnaam voor een groep kunstenaars die in de jaren zestig en zeventig een hernieuwde belangstelling kregen voor de figuratieve elementen in de schilderkunst.
Kijk mee naar mijn indruk van Pinball Wizard: een expositie (over een leven) als een flipperkast!
naam: de Jong
voornaam: Jacqueline
beroep: schilderes
lengte: 1.65
liefste bezigheid: slapen
naarste bezigheid: formulieren invullen
beste eigenschap: behoefte aan isolement
dierbaarste moment uit het leven: wanneer ik merk dat er in het schilderij iets gaat gebeuren...
Terug naar het begin: de vroege jaren 60. Het waren roerige jaren. De Jong woonde toen in Amsterdam en werkte zo'n tweeëneenhalf jaar als assistente op de afdeling toegepaste kunst onder directeur Willem Sandberg in het Stedelijk Museum. Hier raakte zij volledig in de ban van de schilderkunst en in die periode begon De Jong ook eigen werk te maken. "Al had ik eigenlijk actrice willen worden, maar ik was niet toegelaten op de toneelschool".
Eenmaal in Parijs sloot de schilderes zich aan bij de 'Situationistische Internationale': een politiek-kunstzinnige stroming die door middel van ontregelende happenings, strips en pamfletten de wereld hoopte te veranderen. In dezelfde tijd kreeg De Jong een relatie met de Deense kunstschilder Asger Jorn, die samen met Appel en Constant mede-oprichter was geweest van de CoBrA-groep. Zij was 21, hij 46.
Jacqueline de Jong blijkt een ongrijpbaar artiest. Haar vaak grote doeken zijn wild, energiek en een beetje ongedurig. Regels lapt zij aan haar laars. Op de canvassen zie je een mix van actualiteit, erotiek en ironie; ook in de titels. Haar werken zijn soms abstract, dan weer expressionistisch en soms ook verrassend realistisch.
Ze schilderde moordscènes (in haar 'Série Noire'), kosmonauten, biljarters, sporters en flipperkasten, maar ook taferelen uit het wereldnieuws, zoals haar recente serie over de oorlog in Syrië (de 'WAR-serie' uit 2013-2014). Op haar schilderwerken zie je menselijke figuren die over elkaar heen buitelen, die met elkaar verstrengeld zijn en samen een kluwen vormen. Je ziet monsters en fabeldieren.
"Het werk van De Jong staat nooit op zichzelf, maar is altijd een conversatie met iets of iemand. Zo verwerkt ze in haar schilderijen de boeken die zij leest, de kunst die zij ziet, de muziek die ze hoort, de mensen die ze ontmoet en de gebeurtenissen in haar leven", aldus de zaaltekst.
En diezelfde aardappelen laat de schilderes in de kelder liggen totdat ze helemaal zijn verdord. Dat is het moment om de miezerige, verschrompelde piepers in een bad van goud of platinum te dopen. Et voila: een nieuwe serie van 'Pommes de Jong'.
"Het werk van Jacqueline de Jong is gedurende haar 60-jarige loopbaan altijd verzameld en geëxposeerd, maar de laatste tien jaar en vooral ook door de aankoop van De Jong's archief door de bibliotheek van de Yale University (New Haven, Connecticut USA) in 2011, is er internationaal veel aandacht voor haar werk. De laatste jaren had De Jong exposities in (o.m.) New York, Malmö, Toulouse en Parijs."
Vorige maand werd aan Jacqueline de Jong de Franse 'Awareprijs' toegekend voor haar 'uitzonderlijke loopbaan en oeuvre'.
Tekst en (iPhone)foto's: ©MiriamvanderMeer | www.agreylady.nl
Bronnen: Wikipedia, Stedelijk Museum, Kunstbus, NRC, Volkskrant en Het Parool.
In de tentoonstelling die ik vandaag aan je wil voorstellen, krijg je een overzicht van de zestigjarige kunstenaarsloopbaan van de inmiddels 80-jarige, van oorsprong Hengelose schilderes. De autodidactische De Jong heeft een lang en bij tijd en wijle turbulent kunstzinnig leven achter de rug. Daarnaast switchte ze in haar lange creatieve carrière schijnbaar moeiteloos tussen diverse stijlen: van (post-)expressionistische schilderkunst, beelden en grafiek tot nieuwe figuratie* en popart. Het stuiterde bij haar alle kanten op.
In het Stedelijk Museum in Amsterdam zie je in 13 ruimtes een chronologisch presentatie van het levenswerk van een balsturige artieste in combinatie met veel werk van kunstenaars die haar - tot op de dag van vandaag - inspireren.
* De Nieuwe Figuratie is een verzamelnaam voor een groep kunstenaars die in de jaren zestig en zeventig een hernieuwde belangstelling kregen voor de figuratieve elementen in de schilderkunst.
Kijk mee naar mijn indruk van Pinball Wizard: een expositie (over een leven) als een flipperkast!
 |
| 1. Jacqueline de Jong, 'Chambre d'Hôtel (Série noire)', 1980. 2. Karel Appel, 'Portret van Hans de Jong', 1957. 3. Max van Dam, 'Portret Alice de Jong', 1940-1941. |
voornaam: Jacqueline
beroep: schilderes
lengte: 1.65
liefste bezigheid: slapen
naarste bezigheid: formulieren invullen
beste eigenschap: behoefte aan isolement
dierbaarste moment uit het leven: wanneer ik merk dat er in het schilderij iets gaat gebeuren...
Het (promotie)filmpje op YouTube* begint met beelden van de kunstenaar in...? Tja, wat zal het zijn? 1962, 1963, zoiets? Daarin stelt Jacqueline de Jong zichzelf aan de kijker voor. "Lengte: 1.65. Liefste bezigheid: slapen." En vervolgens zie je de kunstenaar - 'schilderes' zoals zij zichzelf eerder noemde, tijdens opnamen ter voorbereiding op de expositie in het Stedelijk.
Jacqueline de Jong (1939, Hengelo) werkte eind jaren vijftig in het Stedelijk Museum, richtte begin jaren zestig The Situationist Times op, maakte in mei ’68 affiches voor de studentenopstand in het toen roerige Parijs en schildert tamelijk woest. Zij is veelzijdig en geëngageerd. Ook nu nog, op haar tachtigste. Terwijl je op zo'n respectabele leeftijd toch op je lauweren kunt gaan rusten. Vanwaar die rebelsheid?tegendraads
Ze weet het niet. "Ik was heel tevreden met mijn ouders", zei De Jong ooit in een interview. En me dunkt: aan die ouders heeft het niet gelegen. Integendeel zelfs: Jacqueline groeide op als kind van de Joodse kousenfabrikant Hans de Jong (van De Jong & Van Dam, oftewel Jovanda) en zijn vrouw Alice Weil. Een liberaal en kosmopolitisch ondernemersgezin met een grote liefde voor kunst. Verzamelaars met een indrukwekkende collectie moderne avant-garde kunst. Veel schilders en artiesten kwamen er over de vloer (Wolvecamp, Appel, Jorn, Van Dam e.a.) en zelf maakte het echtpaar deel uit van een internationaal netwerk van kunstenaar, verzamelaars, galeries en musea. Alles bij elkaar een uitstekende voedingsbodem voor eigen creativiteit, lijkt mij.
 |
| 1. Links: Alan Davies, 'Parish Fly (Opus Nr. o.397)', 1961 en rechts: Antonio Saura, 'Rota', 1957. 2. Guido Strazza, 'Una lettera d'amore', 1961. 3. Jacqueline de Jong, drie vroege werken. 4. Jean Dubuffet, Grillade de boeuf', 1957 en 'Vieux radoteur sagace', 1957. 5. Asger Jorn, 'Deuil troublé', 1957. 6. Jacqueline de Jong, 'Til Akke', 1961 en 'Une blague monstreuse', 1962. |
Eenmaal in Parijs sloot de schilderes zich aan bij de 'Situationistische Internationale': een politiek-kunstzinnige stroming die door middel van ontregelende happenings, strips en pamfletten de wereld hoopte te veranderen. In dezelfde tijd kreeg De Jong een relatie met de Deense kunstschilder Asger Jorn, die samen met Appel en Constant mede-oprichter was geweest van de CoBrA-groep. Zij was 21, hij 46.
grote gebaren, gewaagde penseelstreken
Na ruim tien jaar in Parijs keerde De Jong in 1971 terug naar Amsterdam en met haar nieuwe partner verdiepte zij zich in het fenomeen flipperkast. De bedoeling was om een reportage te maken voor het (nooit gepubliceerde) 7de thema-nummer van het door haar uitgegeven 'The Situationist Times', een Engelstalig tijdschrift vol typografische experimenten, waar ook andere kunstenaars bijdragen aan leverden.
De Jong was namelijk erg gefascineerd door de Pinball, net als velen met haar. Flipperen was toentertijd een van de uitingen van de opkomende jongerencultuur en de kunstenaar verdiepte zich in de wereldwijde populariteit van (het toen nog mechanische) kroegenspelletje en ze maakte een bijzonder archief van alle door haar gefotografeerde flipperkasten in Amsterdamse cafés. Het was ook de periode dat de schilderes een serie persoonlijke en intieme dagboekwerken in diplomatenkoffertjes maakte, getiteld 'Kronieken van Amsterdam'.
De Jong was namelijk erg gefascineerd door de Pinball, net als velen met haar. Flipperen was toentertijd een van de uitingen van de opkomende jongerencultuur en de kunstenaar verdiepte zich in de wereldwijde populariteit van (het toen nog mechanische) kroegenspelletje en ze maakte een bijzonder archief van alle door haar gefotografeerde flipperkasten in Amsterdamse cafés. Het was ook de periode dat de schilderes een serie persoonlijke en intieme dagboekwerken in diplomatenkoffertjes maakte, getiteld 'Kronieken van Amsterdam'.
 |
| 1. Affiche, onbekende maker, "Jacqueline de Jong Parijs - Amsterdam', 1970. 2. Jacqueline de Jong, diverse doeken uit 1964 en 1965. 3. Zaaloverzicht. 4. Jacqueline de Jong, 1966 en 1968 (thema 'seks en ruimte'). 5. Jacqueline de Jong, 'Pinball Wizards I', 1973. 6. Jacqueline de Jong, 'Elvis (3 generations)', 1978. |
Ze schilderde moordscènes (in haar 'Série Noire'), kosmonauten, biljarters, sporters en flipperkasten, maar ook taferelen uit het wereldnieuws, zoals haar recente serie over de oorlog in Syrië (de 'WAR-serie' uit 2013-2014). Op haar schilderwerken zie je menselijke figuren die over elkaar heen buitelen, die met elkaar verstrengeld zijn en samen een kluwen vormen. Je ziet monsters en fabeldieren.
"Het werk van De Jong staat nooit op zichzelf, maar is altijd een conversatie met iets of iemand. Zo verwerkt ze in haar schilderijen de boeken die zij leest, de kunst die zij ziet, de muziek die ze hoort, de mensen die ze ontmoet en de gebeurtenissen in haar leven", aldus de zaaltekst.
Mijn werk is zo vaak veranderd qua thema, maar ik blijf dezelfde persoon
Jacqueline de Jong woonde gedurende haar leven wisselend in Amsterdam en Parijs en nog steeds heeft ze een huis in Frankrijk, maar nu op het platteland. Haar schilderijen-serie 'Potato blues' maakte De Jong, omdat ze geïnspireerd raakte door de in haar eigen moestuin opgekweekte aardappelen.En diezelfde aardappelen laat de schilderes in de kelder liggen totdat ze helemaal zijn verdord. Dat is het moment om de miezerige, verschrompelde piepers in een bad van goud of platinum te dopen. Et voila: een nieuwe serie van 'Pommes de Jong'.
 |
| Jacqueline de Jong: 1. 'Looking through the Rocking Mirror', 1981. 2. Kronieken van Amsterdam 'The pain is beautiful', 1971. 3. Serie van 4 Kronieken van Amsterdam. 4. 'Harvest - naar Malevich', 1999. 5. 'Explosion, 1917 (War painting)', 2014. 6. Zaaloverzicht met centraal 'Le jour des Montagnes PhiloSophiques', 1984. |
Vorige maand werd aan Jacqueline de Jong de Franse 'Awareprijs' toegekend voor haar 'uitzonderlijke loopbaan en oeuvre'.
In de tentoonstelling 'Pinball Wizard, The Work and Life of Jacqueline de Jong' zie je een mix van sleutelwerken van de schilderes én toepasselijke kunstwerken uit de collectie van het Stedelijk Museum, samen met nog niet eerder getoond archiefmateriaal.
Een mooi, uitgebreid eerbetoon aan een levenslang en lang leven van een kunstenaar. Ook dankzij de interessante combinatie met de kunstwerken van haar grote inspiratiebronnen.
Een mooi, uitgebreid eerbetoon aan een levenslang en lang leven van een kunstenaar. Ook dankzij de interessante combinatie met de kunstwerken van haar grote inspiratiebronnen.
Te zien tot en met 18 augustus. Kijk even op de website voor bezoekersinformatie.
Jacqueline de Jong wordt vertegenwoordigd door galerie Dürst Britt & Mayhew in Den Haag.
-X
Fijn! Het is vandaag...
 |
| Jacqueline de Jong: de 'Potato Blues'-serie, vlnr 'Oceanic Potatoes', 'Sleeping Potatoes', Potato Queen', 'Enlightment', 'Melancholic Potatoes', 'Angoisse Peur', 2018. |
Bronnen: Wikipedia, Stedelijk Museum, Kunstbus, NRC, Volkskrant en Het Parool.
