Inspirerende werkplekken: Open Ateliers Amsterdam Noord

29 mei 2018
Noord, gestoord. Wist je dat Amsterdam Noord vroeger een 'aso-buurt' was. Daar woonden Tokkies. Politiek correct hoor je natuurlijk achterstandswijk te zeggen. Of probleem-, kracht- of prachtwijk. Vogelaarwijk. Hoe je het ook noemt: een welopgevoed mens had er vroegâh niets te zoeken, zo werd ons wijsgemaakt.
Maar dat is nu wel anders. Noord is tegenwoordig een en al hippe bedrijvigheid. Ook sinds er in 2002 is begonnen met de bouw van de Noord-Zuidlijn (die in juli eindelijk gaat rijden!) is deze wijk 'óp in de vaart der volkeren'.
Cool Amsterdam Noord!

Afgelopen weekend bezocht ik Open Ateliers Noord: een laagdrempelige kunstroute langs het industriële erfgoed van het hoge Noorden van Mokum. Loop je mee?



1. Folder (hand out) van kunstenaar Sigrid van Essel. 2. en 3. twee foto's gemaakt in de studio van Cees Nouwens.
Nog heel even terug in de tijd. Noord was achtereenvolgend een turf-wingebied, een galgenveld (waar Geert Mak zo mooi over schreef) en tolstation. Eind 19de eeuw bulkte het er van de zware industrie (Stork, Draka, Shell, Kromhout, NDSM etc.) en werden er nieuwe arbeiderswijken gebouwd, die halverwege de vorige eeuw - mede door de sluiting van veel van die bedrijven - behoorlijk verpauperden. 
De laatste decennia transformeerde het stadsdeel zich tot een creatieve hub met nieuwe restaurants, bars, hotels, winkels - vaak gevestigd in mooie oude industriële gebouwen. De Shell kantorentoren werd A'DAM toren met op de 20ste verdieping Amsterdam Lookout: Europa's hoogste schommel (al kreeg ik een miljoen...) en natuurlijk het prachtige, door de Oostenrijkse architecten Roman Delugan en Elke Delugan-Meissl ontworpen filmmuseum Eye (met veel oog voor detail, want zelfs de deurkrukken van de wc's hebben de vorm van het markante gebouw). 

een kijkje in de keuken

Oké. In mijn ronde langs de ateliers in Amsterdam Noord concentreerde ik mij op 'Halte Zamenhofstraat' en dat werd ingegeven door een puur opportune reden, namelijk gemak. 29 studio's en werkplekken (van de 70 aan de kunstroute deelnemende kunstenaars) in en rondom één locatie: wel zo handig als je je te voet moet verplaatsen. Vandaar.





1. en 2. Het prachtige werk van Sigrid van Essel. 3. en 4. Werk van tekenaar en schilder Ad van Liempt. 5. en 6. het mooie uitzicht én het werk van Femke de Groot
En het complex is exemplarisch voor het ietwat rommelige en ruige imago van Noord. (Van de site:) "het terrein aan de Zamenhofstraat was tot 1980 een scheepswerf met een scheepshelling aan het IJ tegenover het Java-eiland. In enorme loodsen bouwden honderden arbeiders en technici grote zeeschepen die de hele wereld over voeren. En ook nu is er weer volop productiviteit, want in deze inspirerende omgeving werken sinds 20 jaar kunstenaars, designers en creatieve ondernemers in allerlei disciplines".

Want hoezo in je eentje en in afzondering kunst creëren? Steeds vaker zie je verzamelplekken of broedplaatsen waar ook een gemeenschappelijke pingpongtafel, lunchruimte of loungehoek geen uitzondering is. Wetenschappelijk zou zijn bewezen dat een dergelijke clustering van kunstzinnige vibraties bijdraagt aan het creatieve proces. En dat geloof ik maar al te graag.

Op het terrein van Halte Zamenhofstraat zijn schilders, beeldhouwers, tekenaars, fotografen, keramisten, textielontwerpers, meubelmakers, webdesigners en edelsmeden te vinden (volgens de site van Halte Zamenhofstraat zo'n 200!), waarvan er afgelopen zaterdag en zondag zo'n dertig stuks hun deur naar atelier, studio of werkplaats opende.



 

1. Jaap Kamsma 2. Christine Boon  3. Ton Kinsbergen 4. Frits Heimans (in een Citroën garage op het terrein). 5. Verf op foto: Rogier Alleblas.
Soms heeft kunst de dubieuze naam niet toegankelijk te zijn. Kunst zou in zo'n geval niet communiceren met het publiek. Maar een kunstroute als 'Open Atelier Noord' (I love it: zie ook mijn verslag van de Jordanese kunstroute tijdens het afgelopen Pinksterweekend) bewijst het tegendeel. Als de toeschouwer zich ontvankelijk opstelt, kan kunst heel 'open' zijn. De kunstenaars die meedoen zijn dat zeker. Die zijn maar al te graag gastvrij.

Laagdrempeliger kan niet.....


-X-

  

1. en 2. Het atelier van Jeroen Dercksen, die yours truly portretteerde staande voor één van zijn mooie kunstwerken (#ijdeltuiterij).
Tekst en alle (iPhone) foto's (behalve die hierboven :-): © Miriam van der Meer

'A Fragile Beauty': Günther Förg in het Stedelijk Museum Amsterdam

26 mei 2018
Gisteren, op zaterdag 26 mei opende in het Stedelijk Museum Amsterdam 'een breekbare schoonheid' (maar dan in het Engels): een overzichtstentoonstelling met het zeer uiteenlopende werk van Günter Förg (1952-2013).
Deze moeilijk te plaatsen schilder, fotograaf en beeldhouwer maakte deel uit van een naoorlogse generatie Duitse kunstenaars die reageerden op het modernisme. En één ding valt op in alle beschrijvingen over de persoon Förk: het was man met een attitude. Een 'houding'. Praatjes. Overal lees ik over een rebelse kunstenmaker. Maar net zo vaak ook lof voor zijn talent en zijn ruime, beeldende oeuvre en in het Amsterdamse Stedelijk is een groot deel van dat levenswerk momenteel te zien.

Kijk met mij mee naar de veelzijdige kunst van Günter Förg.



1. Untitled, 2008, Estate Günter Förg, Suisse. 2. 'Color-Field', 1986, The Sander Collection. 3. Arnon Grunberg voor 'Color-Field', 1989, Private Collection.
Maar eerst even dit. Op bovenstaande foto heb je waarschijnlijk al wel Arnon Grunberg gespot. De bestseller-schrijver en columnist 'huist' gedurende de maand mei in het Stedelijk Museum voor het project 'Geef ons het museum'. Samen met een groep kunstenaars en vormgevers die recent naar Nederland zijn gekomen heeft hij het Amsterdamse kunsthuis 'overgenomen'. 's Ochtends vervullen de kunstzinnige nieuwkomers en hun gastheer diverse functies in het museum ("van suppoost tot restaurateur, van werken op de marketingafdeling tot directeur a.i.") en 's middags werkt de groep in het museum aan hun eigen projecten.
"Daarnaast zijn er debatten en performances en heeft de museumbezoeker de mogelijkheid met de kunstenaars in gesprek te gaan. Grunberg zal dagelijks verslag doen van het project in de NRC."
En dat verklaart de aanwezigheid van de auteur tijdens de pers-preview waar ik deze foto maakte. 

een rebelse, onbekommerde colorist

Goed. En nu over naar de expositie met het werk van Günter Förg. De artiest verwierf zich - zoals gezegd - een reputatie als 'amokmaker'. In een artikel in het lente-nummer van het kunsttijdschrift 'SeeAllThis' wordt Veit Loers aangehaald (Duits schrijver en curator): "Hij (Förg, red.) kon een echte klootzak zijn. Hij kwam naar openingen om ruzie te maken, waarbij hij de kunst walgelijk noemde, vrouwen voor sletten uitmaakte en mannen voor flikkers uitschold...." en zo gaat Loers nog even door over het soms (vaak?) dwarse of 'onaangepaste' gedrag van Förg.





1. (links) 'Untitled (Gray Picture)', 1973 en (rechts) 'Untitles (Landscape Adjustment), 1973. 2. Zaaloverzicht met een reconstructie van 'Wall painting' 1985 en bijbehorende foto's. 3. Muurschildering, Galerie Max Hetzler, Keulen, 1986. 4. Zaaloverzicht, 'Zonder titel', bronzen reliëfs, 1988-1990. 5. Untitled, 4 kleurfoto's, 1978 en 'Untitled', 1980. 
Naast die dubieuze reputatie van ruziezoeker was Förg ook artistiek moeilijk te plaatsen en dat is tweeërlei. In de tentoonstelling zie je verschillende kunst-disciplines: muurschilderingen, fotografie, beeldhouwwerk, tekeningen en een ruime selectie schilderijen uit de periode 1973-2010 op zowel doek, hout, aluminium en lood.

Maar ook voor wat betreft zijn stijl van werken is er verwarring en zijn de meningen verdeeld. De kunstenaar laat zich lastig 'in een hokje stoppen'. In eerste instantie werd Förg getypeerd als postmodernist, maar later in zijn carrière ook betiteld als "erfgenaam van het expressionisme".
Nou ja, hoe het ook zij (en zover gaat mijn theoretisch kunsthistorische kennis helemaal niet), Förg werkte 'onbekommerd' abstract volgens Rudi Fuchs* in een interview met Trouw in 1995**. "Kunstenaars als Sol LeWitt, Donald Judd, Mark Rothko, Jan Schoonhoven en Jan Dibbits waren tobbers die altijd meenden te moeten rechtvaardigen waarom zij abstract werk maakten. Förg draagt die druk niet met zich mee."
En na alles wat ik over de kunstenaar gelezen heb, zal die waarschijnlijk - bij al te veel ge-theoretiseer over zijn werk - gedacht en gezegd hebben: "allemaal bullshit". 
* (voormalig directeur van het Stedelijk Museum en vriend van Günter Förg). ** (Naar aanleiding van een tentoonstelling in het Stedelijk met het werk van Förg).








1. Deel van de 243 (ontwikkelgelatinezilver-)afdrukken, 'Italiaanse foto's, 1982-1992. 2. Fries bestaande uit 18 delen (detail) 'Untitled', 1994/1995. 3. 'Untitled (Mask)', 1990.  4. 'Untitled', 1995. 5. Vier maal 'Haus Lange, Krefeld', 1986/1998. 6. 'Untitled', 1993. 7. Zonder titel (studies voor muurschildering), 1978-1992.
Förgs eenkleurige schilderijen en die met verschillende kleurvlakken lijken in eerste instantie nogal vlak en plat, maar de verfstreken zijn wel degelijk zichtbaar. Als je goed kijkt zie je allerlei contrasten tussen dekkende en transparante verflagen en de glimmende of juist doffe structuur van de ondergrond. De interesse van Förg voor de 'drager' van het schilderwerk en de 'huid' van het oppervlak komt ook tot uitdrukking in zijn bronzen reliëfs en sculpturen.

kleur-inventarisaties van een pain in the ass

Ook maakte de kunstenaar portretfoto's van vrienden en kennissen en opnamen van gebouwen (zoals de prachtige serie over het Bauhaus) en architectonische details zoals vensters, deuren en trappen van Italiaanse gebouwen uit het begin van de 20e eeuw. In de grote ingelijste afdrukken is 'ruimtelijkheid' een belangrijk thema. Door het spiegelende glas wil Förg de ruimte én de toeschouwer onderdeel maken van de ervaring.

In het al eerder geciteerde artikel in SeeAllThis staat te lezen dat een recensent Förgs werk afdeed als "het werk van een 'winterschilder'" en een ander vond zijn kunst "zonder visuele of sensuele aantrekkingskracht".
De tentoonstelling gezien hebbende, was ik vooral onder de indruk van het schilder- en camera-werk van Günter Förg, misschien juist wel door die simpliciteit en ongecompliceerdheid.
Het uit 22 delen bestaande (acrylverf op lood op hout geschilderde) 'Untitled' (al Förgs werk heet 'zonder titel') uit 1991 raakte mij bijzonder. Zo mooi. Die structuur; dat glimmende, ruwe, haast afwerende van de grijzen op het lood...
(zijn beeldhouwwerken zijn daarentegen 'niet helemaal mijn ding...').



1. De uit 22 delen bestaande 'Untitled' uit 1991 (Coll. Stedelijk Museum). 2. Drie maal 'zonder titel' uit (vlnr) 2009, 2008, 2007 (bruiklenen). 3. Sculptuur 'Untitled', 2001. 
De conclusie van mijn betoog? In het Stedelijk Museum Amsterdam kun je in de tentoonstelling 'A Fragile Beauty' tot en met 14 oktober Günter Förgs levenswerk zelf gaan bekijken.
Vel dan vooral je eigen oordeel...


-X-


Uit-tip voor designliefhebbers: van vrijdag 1 t/m zondag 3 juni kun je in Den Haag terecht voor Festival Designkwartier
Uiteraard volgt er een verslag van dit evenement op deze plek. 

Uw 'razende reporter' voor het werk 'Ika en spiegel', 1987 (particuliere verzameling).
 Tekst en alle (Iphone) foto's: © Miriam van der Meer

Binnengluren én kunstkijken: open ateliers in de Amsterdamse Jordaan

21 mei 2018
I love it. Gluren bij de buren. Ongegeneerd rondkijken in andermans bedoening: heerlijk! Dat is precies wat we gaan doen. Vandaag kijk je je ogen uit in werkplaatsen van creatievelingen in de diverse kunst-disciplines. En ook nog eens in één van de leukste en oudste buurten van Amsterdam, namelijk de Jordaan.
Traditiegetrouw kun je - tijdens de 2-jaarlijkse Open Ateliers Jordaan, onder leiding van ter zake kundige gidsen verschillende rondwandelingen maken. En naast de kunst in de te bezichtigen panden krijg je gelijkertijd allerlei feitjes en weetjes te horen over dit 'kleurrijke' stadsdeel. Vaak bezongen en (dus) wereldberoemd in heel Nederland. 

Vandaag leid ik je rond door de stegen, straten en langs de grachten van Amsterdams' bekendste volksbuurt.



1. t/m 3. Heel erg in mijn noppes met het werk van René Rikkelman in de 3e Goudsbloemdwarsstraat waar René zijn atelier heeft.
Kunst, kunst en nog eens kunst in het Mokumse bedrijventerrein avant la lettre (lees ik in de bij de route uitgeven festivalkrant), want vanaf het begin van de 17de eeuw, toen de Jordaan werd aangelegd - is deze roem(be)ruchte buurt met zijn oude percelen en smalle straatjes de woon-, maar zeker ook werkplaats voor zowel stadslui, ambachtslieden als kunstenmakers. Het stadsbestuur wilde met deze uitbreiding een bedrijvengebied creëren voor neringen die men in de nieuwe en chique grachtengordel liever niet in de buurt had. En als je om je heen kijkt zie je ook heel veel gevelstenen die verwijzen naar al die bedrijvigheid. Daarnaast vestigde zich op met name de Bloem-Egelantiers- en de Rozengracht veel leden van de gegoede burgerij.

bedrijventerrein 

Rembrandt heeft een tijd achter de kunsthandel van zijn zoon Titus op de Rozengracht gewoond en hij had een atelier aan de Bloemgracht. Zijn leerlingen Govert Flinck en Jurriaen Ovens kregen snel zelf succes en kochten een eigen pand aan de Lauriergracht van waaruit zij schilderden en hun werk verkochten. Zomaar twee voorbeelden die aangeven dat de Jordaan van oudsher ook een kunstenaarsbuurt was.

"Rob de Wilde, geknipt als dubbeltalent". Aldus luidt de tekst bij de kapsalon/galerie van Rob de Wilde: 45 jaar kapper én 35 jaar kunstenaar. Daar viert men een feestje....  

2 foto's van het mooie beeldhouwwerk van Mike Piché. Zijn werk buiten in de tuin van het hofje aan de Westerstraat en binnen in zijn, met mooi design gevulde woonhuis.
Steile trappen, sleetse treden....
Greet Weitenberg houdt - met haar mooie diverse werk,  huis in de 3e Egelantiersdwarsstraat. 

Ook twee foto's van de architectonische composities van Wink Einthoven op de Egelantiersgracht. 
Portretten en abstract werk (en schilderlessen) bij en van Peter Vaz Nunes aan de Bloemgracht. 
In het eerder genoemde en speciaal voor deze tweejaarlijkse Jordanese atelierroute gemaakt uitgave staat veel interessants te lezen. "Met de opkomst van kunsthandels en galeries in de 19e en 20e eeuw ontstond er meer afstand tussen kunstenaar en begunstiger van die kunst. De kunstenaars werkten in hun ateliers, de handelaren en galeriehouders presenteerden en verkochten hun werk. De directe interactie tussen maker en liefhebber raakte uit het zicht."

laagdrempelig kunstkijken

Natuurlijk kun je naar een museum. Da's altijd een goed idee en dat is waar mijn weblog om draait. Reuze interessant om die gevestigde namen en wereldberoemde kunstenaars te zien hangen of staan in zo'n gewijde, maar vooral ook georkestreerde 'kunsttempel'.
Nee, dan de vaak rommelige, soms chaotische, maar o zo inspirerende eigen ateliers en werkplaatsen. Dus stiekem vind ik kunstkijken in een (privé-)woning, een atelier, werk- of broedplaats eigenlijk veel leuker. Kunst daar waar het wordt gemaakt, heeft een eigen dimensie en krijgt context. Idealiter 'hoort' kunst onder de mensen thuis of in ieder geval in een huiselijke sfeer.
Tenminste...? Dat vind ik.


2 x werk van Diane Lekkerkerker in een voormalige school op de Egelantiersgracht.

Hester de Beus (beeld) en Rosian Dubbeld (schilderij) delen samen een studio aan de Nieuwe Leliestraat.

Over steile trappen gesproken... Twee foto's gemaakt in het woonhuis/atelier van Pier de Jong aan de Bloemgracht. 

Het liep storm bij David (Staaf) de Winter. Niet verwonderlijk, want hij maakt mooi en aansprekend werk op de Bloemgracht.
"De Jordanees was een type met het hart op de tong, met een anarchistische inslag, zowel oranje-gezind, maar ook geneigd om Domela Nieuwenhuis te volgen, met omes en tantes, die allemaal van de ellende het beste maakten en het oergezellig hadden. Het was ook een buurt waar kunstenaars zich thuis voelden. De huren waren laag, de sfeer was niet benepen burgerlijk en de armoede had iets schilderachtigs", aldus Henk Reitsma op de website.

En zo is het maar net.


-X-


Vandaag kun je nog tot 18.00 uur terecht in de 'inner space' van de 47 deelnemende kunstenaars (kijk even op de site) en anders wordt het wachten tot 2020. (En dat klinkt ineens weer heel ver weg....)

'Vergroening' op de Bloemgracht (allemaal nep....). #incidentalart #ishetkunstofkanhetweg 
Tekst en alle (iPhone) foto's: © Miriam van der Meer

Auto Post Signature

Auto Post  Signature