Meer dan 'de vrouw van': Gabriele Münter in Museum Ludwig in Keulen

Oké, ik beken. Ik maak mij daar ook schuldig aan. Net als zovelen, leg ik bij het noemen van haar naam onmiddellijk de relatie met Wassily Kandinsky. Want als kunstschilder niet heel erg bekend, wordt Gabriele Münter - over haar heb ik het hier - vooral gezien als de geliefde van de beroemde Russische schilder en graficus Kandinsky.

In Museum Ludwig in Keulen kun je momenteel, in 'Malen ohne Umschweifen', zien dat zij meer was dan alleen 'de vrouw van'. Gabriele Münter (1877-1962) was blijkens de expositie een bekwaam en artistiek onafhankelijk kunstenaar. Ze maakte meer dan tweeduizend schilderijen, maar ook nog eens duizenden tekeningen, aquarellen, grafiek en ongeveer twaalfhonderd foto’s en een overzichtelijk deel daarvan - zo'n 100 schilderijen - is nu te zien in deze interessante expositie over haar rol in het modernisme.

Kijk je mee naar de schilderijen van een vrouw die haar mannetje stond?

1. (Detail van) 'Bildnis einer Künstlerin (Margret Cohen)', 1932. 2. Foto gemaakt door Gabriele Münter: 'Meisje op de stoep in Saint Louis, Missouri’, 1900. ©Gabriele Münter und Johannes Eichner-Stiftung VG Bild-Kunst, Bonn 2018. 3. Schilderijtjes gemaakt tijdens haar vele reizen, zoals naar Tunesië in 1905. 

Aan het begin van het retrospectief in het Keulse museum zie je een mooie reeks en voor die tijd ongebruikelijk ongedwongen foto's. Op eenentwintig jarige leeftijd (in 1898) onderbrak de kunstenaar in spé een door haar gevolgde tekencursus in Düsseldorf om samen met haar oudere zus een bezoek te brengen aan familie in de Verenigde Staten (financieel mogelijk gemaakt door de erfenis van haar overleden ouders). En met een cadeau gekregen Kodak-camera maakte zij tijdens haar meerjarige verblijf in de VS ruim vierhonderd foto's. Allemaal speelse 'kiekjes', heel anders dan de gangbare stijf-chique portretten uit die tijd. 

een zorgeloze ogenlust

"Hoewel ze duidelijk beeldend talent had, was het niet vanzelfsprekend dat een vrouw in die tijd een kunstopleiding ging volgen. ('Malweiber', oftewel 'schilderwijven' werden ze smalend genoemd: vrouwen die 'zo nodig ook artistiekerig wilden doen'). Zo werd Münter na terugkomst in Duitsland geweigerd aan de academie in München, maar ze kon wel terecht aan de Phalanx School, een avant garde-instituut dat zich verzette tegen de heersende ouderwetse (kunst-)opvattingen. Daar zou ze les krijgen van Wassily Kandinsky" (aldus Evelien Lindeboom in een artikel in het Financieel Dagblad). 

Münter was heel vooruitstrevend: ze ging alleen naar de opera, volgde discussieavonden over de nieuwe vrijheden voor vrouwen, over liefde, huwelijk, sport en over de nieuwe 'reform' mode (weg met de bewegingsbeperkende korsetten!).

Malweiber

Op dát moment in haar leven - zij is dan een jaar of 23, 24 - duikt hij dus op. De elf jaar oudere Kandinsky. De man met wie zij meestal in één adem wordt genoemd. Hier startte hun liefdesgeschiedenis die zo smartelijk eindigde.

Maak je op voor een hoofdstukje onvervalste 'roddel en achterklap'.

1. 'Holland (Edam)', 1904. 2. Zaal-impressie 3. 'Mädchenbildnis', 1908. 4. 'Vom Griesbräu-Fenster' en 'Aussicht vom Griesbräu-Fenster, beiden 1908. 5. 'Zuhören (Bildnis Jawlensky)', 1909. 6. 'Man am Tisch (Kandinsky)', 1911.

Want het wordt al snel duidelijk dat haar docent Kandinsky meer in haar zag dan 'alleen' haar schilderstalent. En blijkbaar wederzijds, want het tweetal begon af te spreken en te corresponderen (dat noem je tegenwoordig daten).

Er was echter een probleempje: Kandinsky was al getrouwd met zijn nichtje Anna, maar hij beloofde Münter te zullen gaan scheiden. Het 'setje' verloofde zich heimelijk in 1903 en een jaar later vroeg Kandinsky ook daadwerkelijk de scheiding aan, maar die werd pas in 1911 uitgesproken. De Russische expressionist bleef nog één jaar haar leermeester op het Phalanx instituut, daarna sloot de school haar deuren.

De geliefden Münter en Kandinsky leefden openlijk samen en dat was ongehoord en onbetamelijk in die tijd. Het 'in schande leven' was voor de man niet eens zo bezwaarlijk, voor de 'concubine': de vrouw betekende het hoon en oneer.

Om aan de delicate situatie 'te ontsnappen' maakte het paar in eerste instantie artistieke rondreizen door Frankrijk, België, Nederland en Tunesië, waarna zij zich vestigden in het plaatsje Murnau (70 km. buiten München). In 1909 kocht Münter - die niet onbemiddeld was - daar een huis. Ook het kunstenaarskoppel Alexej von Jawlensky en Marianne von Werefkin kwam er geregeld op bezoek, waardoor het pand de bijnaam 'het Russische huis' meekreeg.

'Ik schilderde gewoon hoe het me uitkwam.' Anders dan Kandinsky: 'Kandinsky was een denker.'

Tijdens de Eerste Wereldoorlog moest Kandinsky Duitsland als 'feindlicher Ausländer' verlaten en keerde hij terug naar Rusland. Gabriele Münter daarentegen zocht haar toevlucht in de - tijdens de oorlog neutrale Scandinavische landen, waar zij van 1915 tot 1920 woonde.
"In het begin ontving ze nog lange brieven van haar 'Wassi', maar daarin las zij steeds vaker allerhande uitvluchten. Toen hij uiteindelijk in december 1916 in Stockholm aankwam, was het tot Münter doorgedrongen dat ze nooit zouden trouwen. Vanaf 1917 vermeed Kandinsky ieder contact met haar. Jaren later vernam ze dat hij in dat jaar opnieuw was getrouwd." De gelukkige was de (30 jaar jongere) Russin Nina Andreyevskaya.

1. 'Haus in Schwabing', 1911. 2. 'Paar am Strand', 1919. 3. Zaaloverzicht. 4. 'Baugerüst', 1930. 5. 'Schlafendes Mädchen (braun, blau), 1934. 6. 'Murnauer Hauptstrasse', 1933.

Tot zover de ietwat sensatiebeluste - laten we het "human interest" noemen 😎 - beschrijving van de liefdesperikelen rondom Kandinsky X Münter.

In het witte huis in Murnau ontstond in 1911 de expressionistische kunstenaarsgroep Der Blaue Reiter. Samen met de kunstenaars Franz Marc en August Macke verzetten Wassily Kandinsky, Alexej von Jawlensky, Marianne von Werefkin én Gabriele Münter zich tegen de heersende ideeën in de kunst. De gelijkgestemden exposeerden gezamenlijk, waarbij er ook veel ruimte was voor onderlinge verschillen. "Ik denk dat we allemaal het meest geïnteresseerd waren in eerlijk zijn, meer dan in modern zijn", aldus Gabriele Münter in een interview in 1958.

Der Blaue Reiter

De kunstenaars van Der Blaue Reiter waren van mening dat je kunst niet kunt beredeneren. Elk 'academisme' zou in strijd zijn met de 'ware' kunst. Nee, de emotie hoorde leidraad te zijn bij het creatieve proces en die emotie moest en zou tot expressie komen. De kunstzinnige uitingen werden in die tijd als zeer revolutionair gezien: het publiek reageerde geschokt op de gebruikte kleuren die volgens de groepsleden symbolische betekenis hadden en de platte vormen met weinig of geen perspectief. 

De 'beweging' - het was eigenlijk meer een vriendengroep - heeft niet eens zo lang bestaan, namelijk van 1911 tot 1914, waarna de groep uit elkaar viel. Door het uitbreken van de eerste wereldoorlog ging ieder - noodgedwongen - zijn eigen weg (Marc en Macke sneuvelden in de oorlog).

Hoe het verder ging...

Gabriele Münter vond in 1929 een nieuwe levensgezel: de kunsthistoricus Johannes Eichner (die haar werk interessant, maar iets te extreem vond). Ze raakte in een langdurige juridische strijd met Kandinsky over het eigendom van het huis in Murnau, waar ook heel veel van Kandinsky's vroege werken waren opgeslagen.

"In 1957 schonk de kunstenaar ter gelegenheid van haar tachtigste verjaardag, haar eigen, unieke verzameling aan de Städtische Galerie im Lenbachhaus in München. Daaronder vielen, naast werken van haarzelf, meer dan tachtig werken van Kandinsky én werk van andere leden van Der Blaue Reiter." Het museum werd door deze gift wereldberoemd. 

1. 'Arbeit im Weunkeller', 1937. 2. 'Maskenstilleben', 1940.

"In 1949 was de eerste tentoonstelling over Der Blaue Reiter na de Tweede Wereldoorlog. Kandinsky was in 1944 overleden, Münter werd uitgenodigd voor de opening, maar meer als tijdgenoot dan als kunstenaar." Hoewel zij gedurende haar leven succesvol was en werd gewaardeerd (met meerdere solo-exposities), zou zij pas in de laatste jaren van haar leven als kunstenaar worden opgenomen in Blaue Reiter-tentoonstellingen.

Voor de expositie 'Malen ohne Umschweifen' met het werk van Gabriele Münter kun je nog tot en met 13 januari 2019 naar Museum Ludwig in Keulen.

PS: in het Haags Gemeentemuseum zie je tot 28 januari 2019 de expositie 'Expressionisme & Devotie' met het werk van vriend, collega en groepslid van De Blaue Reiter, Alexej von Jawlensky, waar ook vijf schilderijen van Gabriele Münter te zien zijn (mijn verslag van die expositie zie je hier).

-X-

Fijn, het is vandaag...

It's this time of the year.... 'Weihnachtsbaum der Tiere', 1951.

Bronnen: Financieel Dagblad, Wikipedia, De Groene.

Tekst en alle (iPhone)foto's: ©MiriamvanderMeer (www.agreylady.nl).

Spijkers en spiegels: de Cologne Fine Art 2018

Het is van alle tijden, alle culturen en in alle genres van de kunst: er zijn steevast mensen geweest die iets heel bijzonders wisten te creëren. Meesterwerken die de tijd(geest) schijnbaar moeiteloos overleefden en sinds jaar en dag generaties kunstliefhebbers hebben gefascineerd en nog steeds weten te boeien.

Zo ongeveer luidt de tekst (vrij vertaald) waarmee de prestigieuze kunstbeurs Cologne Fine Art naar buiten treedt om aan te geven hoe eclectisch het aanbod op de Keulse art fair is. Tijdens de Cologne Fine Art vind je hoogtepunten uit alle periodes van de kunstgeschiedenis. Tachtig galerieën en kunsthandelaren presenteren er zorgvuldig gekozen objecten en daarmee worden de exposanten heuse curatoren.

"Als u op zoek bent naar nieuwe inspiratie, komt u naar Keulen."

En dat is precies wat ik deed: ik reisde af naar de mooie Duitse Dom-stad en maakte daar de navolgende reportage.

1. Gunter Uecker: 'Verletzungen', 1981 bij Kunsthandel Malte Uekermann.  2. Fernand Léger, 'La Moissonneuse', 1953 via Galerie Philippe David. 3. twee maal Salustiano bij Galerie Hafenrichter.

Eens moet de eerste keer zijn. Ik(zelf) was nooit eerder in Keulen geweest (shame on me) en na deze primeur begrijp ik wel waarom deze charmante stad zo populair is bij Nederlandse dagjesmensen en stedentrippers. Vanuit Utrecht is Keulen met de trein in 2 á 2½ uur te bereiken en wie met de auto gaat en/of in het (zuid)oosten van het land woont, die is er helemaal in een vloek en een zucht.

Het beursgebouw, de Koelnmesse, waar deze kunstbeurs wordt gehouden, ligt pal aan het station (Köln Messe/Deutz) en na afloop van je bezoek aan de kunstmarkt sta je - na een korte wandeling over de met liefdesslotjes overladen Hohenzollernbücke over de Rijn - binnen no time op Domkloster 4, alwaar die prachtige, gotische Dom imponeert.

Dus alles bij elkaar geen reden tot dralen.

een vloek en een zucht

Dan de beurs. Je kunt er gif op innemen: tijdens elke zichzelf respecterende verkooptentoonstelling zijn er bijzondere trouvailles en niet eerder getoonde highlights te bewonderen én te koop en gedurende de 4-daagse Kölnischer versie is dat niet anders. En de grote verscheidenheid aan internationale standhouders op deze kunst-, antiek- en designbeurs staat garant voor een heel divers aanbod.

Voor ieder wat wils. Hou je van 'echt oud', dan ga je misschien wel voor de antieke bronzen objecten uit Arabische contreien uit de 2e eeuw v.Chr. (en te koop bij de in oude en tribale kunst gespecialiseerde Martin Doustar uit Parijs). Een Samurai-helm uit de 16e of 17e eeuw? Bij Bermel von Luxburg hebben ze er twee. Ben je meer van de 'blingbling' (oftewel juwelen en zilverwerken) dan ga je bijvoorbeeld langs bij de enige Nederlandse deelnemer: zijnde The Old Treasury uit Kerkrade. Of kick je op curiositeiten? Bij BF Gallery uit Brussel koop je een Sovjet ruimtepak in Sokol KV-stijl en gegarandeerd meer dan 197 dagen gedragen tijdens een ruimte-reis door de Rus Pavel Vladimirovič Vinogradov (en als je hem koopt, dan wel even oefenen op de naam van die kosmonaut...).

1. t/m 3.: allemaal 'spijkerwerk' van Gunter Uecker: 1. 'Verborgen ', 2007 bij Malte Uekermann. 2. 'Ohne Titel', 1990 via Galerie von Vertes. 3. 'Ohne Titel (Naxos)', 1973, Setareh Gallery. 4. Ook Gunter Uecker, 'Ohne Titel', 1999 maar nu bij Ludorff. Dan een wandje vol en bovenin een Adolf Luther bij Galerie Ostendorff. 5. en 6. Allebei werken van Adolf Luther, 'Sphärisches Linsenobjekt', Galerie Ostendorff en onder: 'Spiegelobjekt', 1969 via Setareh Gallery.

Zoals te verwachten, richtte ik mijn pijlen op moderne en hedendaagse kunst en daarvan is meer dan genoeg aanbod. Tijdens mijn rondgang over de beursvloer waren er een aantal tendensen die in het oog vielen. Je ken het wel: overweeg je de aanschaf van een rode auto, dan zie je opeens overal rode auto's rijden. Dat fenomeen deed zich ook voor bij mijn bezoek aan Cologne Fine Art (oftewel #COFA2018).

Spijkers en spiegels

Juist. Spijkers in de werken van de Duitse kunstenaar Günther Uecker (1930). Sinds het midden van de vorige eeuw maakt deze beeldhouwer, die gerekend kan worden tot de avant-gardistische kunstenaarsgroep Zero, spijker-reliefs. Al in 1962 richtte hij samen met twee andere beroemde Duitse kunstenaars, te weten Heinz Mack en Otto Piene (oprichters van diezelfde zero-beweging en ook te zien/te koop op de beurs) een 'lichtsalon' in op de tentoonstelling 'Nul' in het Amsterdamse Stedelijk Museum. Op Cofa2018 zag ik bij verschillende standhouders meerdere nagel- en spijkerwerken (zelfs een met spelden) van deze inmiddels 88-jarige sculpturist.

Dan die spiegels en dan doel ik op die van Adolf Luther (1912-1990). De oorspronkelijk als jurist opgeleide Luther wordt gezien als een van de vertegenwoordigers van de kinetische- en optische kunst. Sinds de late vijftiger jaren verwerkte hij de energetisch-optische invloed van licht in objecten, waardoor er als het ware lachspiegels ontstaan. Tijdens de kunstmarkt werd ik meerdere keren geconfronteerd met mijn zelfbeeld in door Adolf Luther gecreëerde objecten.

1. Andy Warhol, 'Man Ray', 1974 via Galerie Klaus Benden. 2. Andy Warhol, 'Goethe (FS II. 272), 1982 bij Gerald Hartinger Fine Arts. 3. De booth van Galerie Ernst Hilger met werk van Mel Ramos, zoals 4. 'Miss Chiquita', 2016. 5. Roy Lichtenstein, 'Turkey Shopping Bag', 1964 ook bij Galerie Klaus Benden. 6. Julian Optie, 'Nude #47', 2007 Galerie Jeanne. 

Veel Andy Warhol ook. Pop Art. Ik zag enkele Roy Lichtenstein's en bij Galerie Ernst Hilger grossieren ze in werken van de afgelopen oktober overleden 'Pin Up' kunstenaar Mel Ramos. Bovenstaand werk van Julian Optie zou ik ook wel tot de Pop Art willen rekenen (of is het 'Minimal'?) en ook voor een flinke dosis Street Art kun je terecht op de beurs. Bij Art Gallery Knokke hangt een wandje vol met lithografieën van Keith Haring uit de serie 'the story of red and blue' (1989).

lust for art 

Speciale vermelding verdient de Duitse kunstenaar Horst Antes (1936). Hij won dit jaar de Cologne Fine Art Prize en wordt geëerd voor zijn bijdrage aan de kunstgeschiedenis middels een solo-tentoonstelling op de art fair. Antes staat bekend om zijn 'Kopffüßler', oftewel 'koppoters': dat zijn afbeeldingen van menselijke figuren waarbij de romp ontbreekt. Bekend geworden door deze 'creaturen', wordt de term ook gebruikt voor een ontwikkelingsfase van een kind. Peuters tekenen op een bepaald moment ook vaak koppoters. Momenteel maakt deze kunstenaar op leeftijd grote doeken met de contouren van huizen. Ook mooi.

kunst 1ste klas

Elk jaar is er ook een 'Young Collectors Room', waar in een huiselijk setting jonge en/of beginnende kunstverzamelaars een selectie bijeen zien van kunst van hoog niveau met een maximale aanschafprijs van € 5.000,-. Het is de bedoeling dat je door de smaakvolle presentatie overgehaald wordt om bij Cofa2018 een aanschaf te doen. Misschien wel een mooie besteding voor je eerdaags te ontvangen tantième, winstaandeel of 'dertiendemaand'. Of de opgespaarde teruggave van de belastingdienst. Heel verleidelijk...

1. Keith Haring bij Art Gallery Knokke. 2. Marc Chagall, 'Evocation du Village Natal', 1962 bij Stern Pissarro Gallery. 3. Een mooi wandje 'divers Duits' bij Galerie Michael Werner. 4. t/m 6.: drie maal Horst Antes: 4. 'Kopf 1000', 1977 bij Galerie Ostendorf. 5. 'Kopf mit 14 Punkten', 1968 via Galerie Schwarzer en tenslotte 6. 'Roter Kopf (mit rotem H-Hut)', 1970 bij Utermann. 

Goed. Ik brei er een eind aan, maar niet nadat ik je eerst nog even gewezen heb op het mooie Museum Ludwig, ook in Keulen (pal achter de Dom en Hauptbahnhof). Daar bezocht ik de tentoonstelling met het schilderwerk van Gabriele Münter. In de expo met de titel 'Malen ohne Umschweife' (t/m 13 januari) zie je wat deze kunstenaar (en partner van Wassily Kandinsky) heeft betekend voor het Duitse ex­pres­sion­isme en Der Blaue Reiter.

Daarnaast is ook de vaste collectie top! Een verslag van dat bezoek hou je van me tegoed.

Cologne Fine Art is een jaarlijks terugkerend evenement en de 2018-editie is nog te bezoeken t/m zondag 25 november. 

-X-

Fijne dag!

1. Gabriele Münter op Cofa2018: 'Dahlien', 1941 bij Galerie von Vertes. 2. Uw razende reporter in actie bij een sculptuur van Georg Baselitz (in de stand van Galerie Michael Werner) tijdens Cofa2018 ©CologneFineArt.

Tekst en (iPhone)foto's: ©MiriamvanderMeer (www.agreylady.nl). 

Hoogtepunten vanaf de beursvloer: PAN Amsterdam in de Rai

Afgelopen zaterdag opende in de Amsterdamse RAI de 32ste editie van PAN Amsterdam. Tijdens deze gewaardeerde achtdaagse kunstbeurs zie je het aanbod van 155 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren met een assortiment van heel divers en soms museaal antiek, hoogstaande oude, moderne én hedendaagse kunst, sieraden, fotografie, designmeubelen en objecten uit oude en verre culturen en dat alles van hoog allooi. Zeg maar gerust topstukken.

En net als bij eerdere afleveringen zijn er ook dit jaar weer mooie vondsten. Trouvailles, zoals een vroeg portret geschilderd door Piet Mondriaan*, dat al op de eerste dag werd verkocht en ik (persoonlijk) 'ontdekte' een zwembadfoto gemaakt door de Britse kunstschilder David Hockney uit 1974. Dus hoe actueel**.

* Het portret van Elisabeth Sophia Maria Bergman-Cavalini dat Mondriaan maakte in 1901 (lees hier verder). 

** Afgelopen week heeft 'Portret van een kunstenaar (zwembad met twee figuren)' uit 1971 van David Hockney bij de veiling bij Christie's in New York een recordbedrag van $ 90.3 miljoen opgeleverd. Het is het hoogste bedrag dat ooit voor een werk van een levend kunstenaar is betaald.

Ik maakte een rondje over de beursvloer. Kijk je mee?

1. John DeAndrea's 'Amber Reclining', 2015 (in bruikleen van Museum Voorlinden). 2. David Hockney, 'Yves-Marie asleep', 1974 (from the portfolio "Twenty Pictures") bij Flatland Gallery. 3. Suzan Drummen bij Jan Knegt Gallery.

En ongeacht alle door kenners aangeprezen en ongetwijfeld kostelijke antiquiteiten en archeologische- en Aziatische artefacten, richtte ik mij ook voor deze gelegenheid weer op moderne- en hedendaagse kunst. Daar ligt nu eenmaal mijn passie, vandaar.

En van die categorie zijn er genoeg aanbieders. Steeds meer, lijkt wel. Want de laatste jaren is er wel wat veranderd. 'Vroegâh' had de kunstbeurs het imago van stijf chique en high end. Zeg maar old school boys network, driedelig grijs en veel oud én nieuw geld. Dat is toch wel langzaam aan het verschuiven en de organisatoren doen er alles aan om van dat ietwat stoffige beeld af te komen. Om te verjongen en te verhipsteren.

Verleden jaar werd er al gekozen voor een vernieuwde opzet die voor meer dynamiek en beleving (beleving...?) zou moeten zorgen en elk jaar "verdiept de beurs haar strategie". Waar er vroeger een onderscheid werd gemaakt in de verschillende disciplines, staan de standhouders nu kris kras door elkaar. "Zo ontstaan nieuwe combinaties van kunst, antiek en design die aansluiten bij de belevingswereld van de eigentijdse koper die meer en meer koopt op zijn gevoel", aldus de organisatie. 

Om een jongere doelgroep te bereiken werd dit jaar voor het eerst een brunch georganiseerd (tijdens de VIP-opening op zaterdag) voor zogenaamde 'influencers': instagrammers, bloggers en vloggers en meestal millennials (vandaar dat ik niet was uitgenodigd... :-) 

1. en 2. 'Schilderwerk' van Cole Morgan en een sculptuur in Sjef Voets. 3. en 4. Werk van Jan Vos en de hiervoor genoemde kunstenaars via Contempo Gallery Rotterdam. 5. en 6. De stand van Collectie Harms Rolde met (op foto 5) op de achtergrond twee beelden van Eja Siepman van den Berg en in het midden een sculptuur van Ilse Oelbers. 6. een enorm schilderij van Jans Muskee. 

Daarnaast is er een uitgebreid lezingenprogramma onder de noemer PAN Podium. "PAN Podium biedt de bezoeker een afwisselend programma van inspirerende, interactieve presentaties en wetenswaardigheden over uiteenlopende aspecten van kunst en de kunstmarkt. Met als overkoepelende thema 'van verzameling naar museum' belichten dertien museummedewerkers en/of andere professionals verschillende invalshoeken van verzamelen en/of beheren van kunst" (het programma zie je hier).

Ook zijn er dagelijks rondleidingen over de beurs. Tijdens mijn bezoek (zondag 18/11) zag ik HKH Prinses Margarita de Bourbon de Parme (zelf sieradenontwerper, zie hier haar website) met een heel gevolg over de art fair paraderen (niet dat ik haar herkende, ik ben immers geen royalty-watcher).

Je kunt niet reserveren, maar kijk bij de informatiebalie of je je ter plekke kunt inschrijven. Misschien treft je dan wel 'Heel Holland Bakt'-jurylid Janny van der Heijden. Die zal vooral geïnteresseerd zijn in food art, denk ik zo maar...

Wij beginnen bij het begin en daar sta je oog in oog met een liggend naakt. Bij de entree van de beurs strekt een blote jongedame zich uit en niets lijkt haar te deren (de temperatuur, de drukte, het voyeurisme). Het hyperrealistische beeld van de Amerikaanse kunstenaar John DeAndrea (genaamd 'Amber Reclining' uit 2015 en te leen van Museum Voorlinden) kijkt dromerig en ingetogen naar haar eigen handen. Als toeschouwer word je een beetje ongemakkelijk, want het sculptuur is echter dan echt. En daarmee is Amber heel 'instagrammable', oftewel het nieuwe fotogeniek (en ook ik maakte mij schuldig aan digitale vastlegging).

1. Een van de acht portretten van Erwin Olaf, in dit geval 'Blonde Sien' bij Galerie van Piet Hein Eek. 2. De Booth van Galerie Dom'Arte met schilderijen van Armando en glaswerk van Sabine Lintzen. 3. Armando en 4. 'Out in the Country' met werk van Kiki van Eijk en schilderijen van Marc Mulders (allemaal Galerie Dom'Arte). 5. Jason Sims led-wandsculptuur 'Shelf Space XVIII' en 6. Carlo Borer, 'Cluser 6' beiden bij ArtitledContemporary. 

Vervolgens spoedde ik mij in gestrekte draf naar de speciale presentatie waar het werk van Erwin Olaf te bewonderen is. Als eregast én op uitnodiging van de organisatoren van PAN Amsterdam maakte de gevierde top-fotograaf (die volgend jaar bij zijn 60e verjaardag wordt geëerd met maar liefst 3 exposities) een serie van 8 portretten. Hij verbeeldde Amsterdammers in een typische Mokumse setting in combinatie met een kunstwerk van de beurs (en de foto's zijn tevens campagnebeeld van de art fair). "In een (sfeervol, maar erg donker) labyrint van semi-transparante vitrages laat Olaf de bezoeker ronddwalen en presenteert hij zijn foto’s naast de objecten die op de foto staan."

Goed. Tijdens deze editie van PAN Amsterdam probeerde ik niet de fout te maken die ik maar al te vaak maak en dat is als een kip zonder kop rond te snellen en alles te willen 'coveren'. Nee, dit keer heb ik weloverwogen keuzes gemaakt en dat resulteerde in de bijgevoegde fotoreportage.

Zo blijk ik fan te zijn van het werk van de Amerikaans/Belgische kunstenaar Cole Morgan (1950). Mij voor deze ontmoeting onbekend, raakte ik bij de booth van Contempo Galerie uit Rotterdam onder de indruk van zijn kunst. Bij dezelfde galerie: de (architecturale) olieverfschilderijen van  Jan Ros (1961). Ook heel erg mooi.

Blij verrast was ik bij het zien van verschillende werken van Armando. Waarschijnlijk door zijn overlijden eerder dit jaar én de tentoonstelling in Museum Voorlinden (en mijn verslag daarvan lees je hier) is zijn werk actueler dan ooit, en o.a. te zien en te koop bij Galerie Dom'Arte. Hetzelfde kunsthuis vertegenwoordigt ook Sabine Lintzen, die mooie glaskunst maakt. 

Bij Jan van Hoof Galerie was ik erg gecharmeerd van de 'fotografische' gobelins van kunstenaar Jenny Ymker.
  

1. Design en werk van Jeroen Henneman en Klaas Gubbels bij Wonderwood. 2. Sculptuur van Coderch & Malavia bij Galerie Mokum. 3. en 4. Jenny Ymker bij Jan van Hoof Galerie 5. Sculptuur 'The Dance of Mr. de Ruyter' van Frode Bolhuis bij Galerie Bart. 6. De stand van Kahmann Gallery op PAN Amsterdam.

Oké. Zo kan ik nog wel een uurtje doorgaan, maar ik laat het hierbij. Kijk en huiver en vel vooral je eigen oordeel. Of beter nog: ga zelf kijken!
PAN Amsterdam in de RAI is nog tot en met zondag 25 november dagelijks vanaf 12 uur te bezoeken. Kijk even op de website voor verdere informatie.

-X-


Meer kunstbeurs-nieuws: mijn volgende weblog komt vanaf de internationale COLOGNE FINE ART 2018. Dus óp naar Keulen en we 'spreken' elkaar later.....

Prachtige kunst van Javier Gómez en meer bij de in glas en kristal gespecialiseerde Etienne Gallery.

Tekst en alle (iPhone)foto's ©MiriamvanderMeer (www.agreylady.nl).