Who's afraid of red, yellow and blue: 100 jaar De Stijl in het Stedelijk Museum

18 december 2016
Nog zo'n veertien dagen en dan sluiten wij het boek met de titel '100 jaar Amsterdamse School'. 2016 was de centenial van deze typische Nederlandse bouwstijl. Honderd jaar geleden ontstaan in Amsterdam, maar in heel Nederland zijn fraaie staaltjes van deze ontwerptraditie gerealiseerd. Ik heb er dit jaar, zowel op mijn blog (zie hier en hier) als op Instagram veel aandacht aan besteed.
Maar vanaf nu is het schluß.

Van het ene jubileum duiken we direct door in het volgende, want in 2017 is het 100 jaar De Stijl. En hier, vandaag op mijn blog de opmaat naar de feestelijke viering van dit heuglijke feit. Geen droogtheoretische-kunsthistorische verhandelingen, maar 'gewoon' een verslag van deze avant-gardistische kunststroming van en door een liefhebber.
Kijk mee naar van de expositie "De Stijl in het Stedelijk"



"He, wat leuk! Dit is toch Victory Boogie Woogie (1944) van Piet Mondriaan? Het beroemdste werk van de kunstenaar? Maar wel vreemd...! Dat schilderij hangt in het Gemeentemuseum in Den Haag, terwijl ik vandaag verslag doe vanuit het Amsterdamse Stedelijk...."
Klopt! Dit werk is gemaakt door Willy Kock (Amsterdam, 1903-1087). Zijn schilderij 'Victory Boogie Woogie' (naar Piet Mondriaan), uit 1946 is vrijwel identiek aan het origineel.

Toch maar even een verklaring zoeken op Internet: "Restaurateur Willy Kock maakte een kopie voor het Stedelijk in opdracht van toenmalig directeur Sandberg die geen budget had om het originele werk te kopen. Het Stedelijk is nog steeds in bezit van Kock’s kopie". Bron.

Radicale abstractie

"In oktober 1917 verscheen de eerste aflevering van 'De Stijl, maandblad voor de moderne beeldende vakken', waarin kunstenaars, vormgevers en architecten vernieuwende ideeën publiceerden over een radicale hervorming van de kunst, die moest leiden naar een wereld van totale harmonie en een eenheid van kunst en leven. Hun theorieën over kleur en ruimte leidden tot een revolutionaire, volledig abstracte beeldtaal die aan die harmonie uitdrukking moest geven".
(Pfff. Zulke zinnen moet ik altijd twee keer lezen, wil ik het begrijpen.... Heb jij dat nou ook?). In ieder geval: dit is een alinea uit de beschrijving van de expositie "De Stijl in het Stedelijk", waarmee dit museum dus al een voorschotje neemt op volgend jaar.





Nederland viert het manifestatiejaar onder de overkoepelde titel "Mondriaan tot Dutch Design" met tentoonstellingen en evenementen door het hele land (klik op de link voor de zeer uitgebreide agenda). Elk zichzelf respecterend Nederlands museum* (voor moderne kunst) zal in 2017 aandacht willen besteden aan de centenial. Om je een indruk te geven van het omvangrijke programma vind je hieronder een kleine en onvolledige greep uit het enorme aanbod.

Van Mondriaan tot Dutch Design

Leiden speelt als 'geboorteplaats' van De Stijl een sleutelrol. Van 2 juni tot en met 27 augustus presenteert Museum De Lakenhal op het Pieterskerkhof een tijdelijk Openlucht Museum met werk van hedendaagse kunstenaars die zijn geïnspireerd door De Stijl.
Het Gemeentemuseum Den Haag pakt (uiteraard, zou ik willen zeggen) groots uit. Want, naast de permanente Mondriaan & De Stijlvleugel (het gemeentemuseum heeft de grootste collectie Mondriaans ter wereld, namelijk 300 werken!) zijn er in het jubileumjaar maar liefst drie De Stijl-tentoonstellingen geprogrammeerd.
(Weet jij misschien een pied a terre in de Hofstad voor mij te huur? :-) Maar gezien de, door de organisatie uitgezette De Stijl-route kriskras door Nederland (zie foto), zou een tienertoer van de NS ook uitkomst bieden (wetende dat ik gewoon ben te reizen over het spoor). Om dan vervolgens,  in alle door mij aangedane steden te gaan couchsurfen om de kosten een beetje te drukken. Agreylady is immers slechts een hobby. Puur krentenbrood oud papier...)

Maar genoeg geneuzeld, we gaan door.
Museum Dr8888 Drachten: (door het jaar heen vier tentoonstellingen w.o.:) 'Constructivisme en De Stijl in Noord-Nederland, De Stijl in Drachten'. Vanaf 28 januari 2017.
Centraal Museum, Utrecht: Rietvelds' meesterwerk 'Leve de Stijl!' (Rietveld Schröderhuis). 4 maart – 11 juni 2017.
Museum De Lakenhal in Rijksmuseum Amsterdam (De Lakenhal is tot voorjaar 2017 gesloten wegens verbouwing, red.): 'Nelly & Peggy: Advocates of De Stijl'. Herfst 2017.


(Één ding is wel duidelijk. Ben jij een regelmatige lezer en/of een trouwe fan van mijn blog? Dan krijg je het dit jaar flink voor de kiezen. Je zal - gezien het grote aantal De Stijl-evenementen - 'doodgegooid' worden met (over)enthousiaste verslagen van al die tentoonstellingen. Sorry...
Ik wens je bij voorbaat sterkte!)
:-)

Who's afraid of red, yellow and blue

Alle kunstenaars van De Stijl werden gedreven door een grote vernieuwingsdrang. De wereld moest anders. Moderner. Dat kon alleen door anders te gaan werken. Anders dan tot dan toe gebruikelijk was. Abstract en alleen primaire kleuren en horizontale en verticale lijnen. Niet alleen in de schilderijen, zoals die van Piet Mondriaan, Bart van der Leck, Vilmos Huszar en (zelfbenoemd oprichter van De Stijl) Theo van Doesburg, maar ook in de architectuur (Jan Wils, Jacob Oud), vormgeving, grafische kunst en meubels (met als voornaamste en bekendste voorbeeld Gerrit Rietveld).

Want dát was het ultieme ideaal van De Stijl: een wereld waarin alles kunst is.





Een prachtig, maar utopisch droombeeld (zo is in de afgelopen 100 jaar wel gebleken).

-X-

Meer De Stijl? Blijft dan afgestemd op A Grey Lady.


* Deelnemende musea: Gemeentemuseum Den Haag, Centraal Museum Utrecht, Museum De Lakenhal Leiden, Museum Drachten, Kröller-Müller Museum in Otterlo, Kunsthal KAdE in Amersfoort, Rietveld-Schröderhuis in Utrecht, Mondriaanhuis in Amersfoort, Villa Mondriaan in Winterswijk, Paviljoen Gerrit Rietveld De Zonnehof in Amersfoort, Dutch Design Week in Eindhoven, Design Academy Eindhoven, TextielMuseum Tilburg, Gemeentemuseum Helmond, Stedelijk Museum ’s-Hertogenbosch en Moti in Breda.

Bij de foto's (allemaal van agreylady.nl, van boven naar beneden):
-'Victory Boogie Woogie (naar Piet Mondriaan)' 1946, van Willy Kock;
-Rood-blauwe stoel, 1919-1923 van Gerrit Rietveld
-'Compositie' 1918-1920, Bart van der Leck
-Een opstelling in het Stedelijk Museum
-'Composition néo-plastique no. 5 E', 1924-1925 van Cesar Domela
-Brochure Gemeentemuseum De Haag en Iittala waxinelichthouder op mijn eettafel
-Foto Mondriaan to Dutch Design
-'Compositie no. III, met rood, geel en blauw, 1927, Piet Mondriaan
Kunstenaars geïnspireerd door De Stijl:
-Roy Lichtenstein met 'As I Opened Fire' (1964) (door het primaire kleurgebruik en zwarte lijnen)
-'Infe©ted Mondrian #2', 1992 van kunstenaarscollectief General Idea
-'Rood, blauw, geel en wit, 1957-1958 van Marlow Moss
Laatste twee:
- Mijn bouwdoos van het Rietveld-Schöderhuis
- Mijn memory-spel 'Bauhaus' (niet Nederlands, maar wel een zelfde soort beweging als De Stijl)




Zo! Dan ga ik nu naar WG Kunst. Ken je het principe? Zo niet, kijk dan even op de site.



De enige stabiliteit is beweging: Jean Tinguely in Stedelijk Museum Amsterdam

9 december 2016
Wat kun je je toch vergissen. (Of beter: wat kan ik me toch vergissen).
Enkele weken geleden zag ik in de bioscoop een promotiefilmpje van het Stedelijk Museum over de tentoonstelling 'Machinespektakel' met het werk van Jean Tinquely. Da's niks voor mij, concludeerde ik op basis van de getoonde beelden. En daaruit kun je dan weer opmaken dat ik het werk van de Zwitserse kunstenaar niet kende. Had misschien wel gemoeten als je pretendeert iets van kunst te weten. Maar eerlijk is eerlijk, ik had nog nooit van de man gehoord.
Jij?

Het knarst, ratelt, piept en steunt

Alles aan Tinguely's installaties beweegt. Hij wilde daarmee laten zien dat alles in het leven draait om beweging en verandering. "De enige stabiliteit is beweging - overal en altijd", luidde zijn motto. Tinguely's machines hebben geen nut: ze zijn.
Alles van ijzer en staal doet mee. Fietswielen draaien rond, ketels en pannen, kettingen slaan ratelend op stalen buizen, schroot wordt heen en weer gezwiept. Het roestige gevaarte piept, ratelt en kraakt en de toeschouwers krijgen geheid een grijns op het gezicht.
Je begrijpt het inmiddels: na een bezoek aan de tentoonstelling ben ik verkocht.



Vanwaar mijn enthousiasme? Jean Tinguely (1925-1991) was - zeker in zijn beginjaren - erg onder de indruk van de schilderijen van kunstenaars als Malevich, Miró en Klee en met zijn eerste draadsculpturen bootste de kunstenaar deze abstracte werken na. Sterker nog: hij zette ze in beweging. Die voorliefde voor het werk van de modernistische schilders is goed te zien en die deel ik (reden één).

In spannende afwachting

De tweede reden is algemener: Tinguely's werk brengt, zoals gezegd, een glimlach op ieders gezicht. Sterker nog: hij zorgt er postuum voor dat de bezoekers steeds in spannende afwachting naar zijn werk kijken. Iedereen versnelt zijn pas en rent heen en weer tussen de zalen om vooral geen beweging te missen. Ik ook. Ik was er niet weg te slaan. Sta je hier, dan klinkt uit de volgende zaal een ratelende geluid van metaal op metaal en wild dansend schroot, afval en afgedankte kledingstukken. Kom je daar, dan - je zult het net zien (of eigenlijk niet, dus) - is het spektakel daar net afgelopen.

Wegens de kwetsbaarheid kunnen de kinetische installaties maar af en toe in beweging worden gezetAls het apparaat na tien of twintig minuten wachten opnieuw gaat schokken, ratelen en knarsen, dan is de opwinding voelbaar. En is dat sculptuur of die installatie tot stilstaan gekomen, dan maar weer wachten welke machine daarop volgt. Wat gaat er bewegen en wanneer?
Ook leuk voor de kinderen.
Hoewel?





Ook leuk voor de kinderen? Ja, klopt. Maar de 62 machines (waarvan er 46 bewegen) verbeelden niet allemaal én alleen maar kinderlijk en (daarom) onschuldig spel. Tinguely was ook gefascineerd door destructie en vergankelijkheid. Bijna aan het einde van de expositie is een grote zaal (de grote Erezaal van de oudbouw van het museum) met daarin een hele grote opstelling: de Mengele-Totentanz uit 1986. De duistere installatie met schaduwspel is feitelijk - hoewel heel fascinerend - een macabere werk, zo blijkt later na lezing van de catalogus. Het uit 14 delen bestaande werk is opgebouwd uit overblijfselen van een boerderijbrand* waarvan de kunstenaar ooit getuige was geweest. Ook verwees Tinguely met Mengele-Totentanz naar de concentratiekampen van de nazi's.

Homo ludens

(* Tinguely kocht de uitgebrande en verwrongen boedel van de verbrande boerderij in zijn geheel op. De landbouwmachines, waaronder een maismachine van de firma Mengele (inderdaad, familie van); de dode dieren; de gecarboniseerde dakbalken; alles. De opstelling die hij er, werkend als een gek, in een paar maanden tijd van maakte, vormt nu het slotakkoord van de tentoonstelling. Bron: de Volkskrant).




Kleurrijke, corpulente vrouwenlijven

We sluiten dit verslag af met een ietwat vrolijker noot.
Tinguely werkte vanaf 1955 ook veel samen met de Frans-Amerikaanse auto-didactische kunstenaar Niki de Saint Phalle, waarmee hij in 1971 trouwde. Catherine Marie-Agnès Fal de Saint Phalle, zoals haar echte naam luidde, is onder andere bekend geworden door haar sculpturen van kleurige dikke dames. "Het knappe stel stond bekend als 'de Bonny & Clyde van de kunstwereld' en werkte samen aan projecten op grote schaal, machines en beelden zo groot als gebouwen", aldus Sacha Bronwasser in het al eerder aangehaalde artikel in de Volkskrant.

Tip: Mocht je meer willen weten over Jean Tinguely, zijn werk en de expositie, lees dan het uiterst onderhoudende artikel. 


-X-


Conclusie van het verhaal? 
Met stip een absolute aanrader!



Tekst en alle (iPhone 6) foto's: www.agreylady.nl

Dream Out Loud in het Stedelijk Museum

4 december 2016

Laten we over één ding wel wezen: ik wil geenszins een spoiler zijn. Dat je denkt: "ik heb de foto's op het blog van die grijze dame gezien, dus ik hoef niet meer naar de tentoonstelling". Dat dan weer niet. Bén je in de gelegenheid, breng dan vooral zelf een bezoek aan het Stedelijk Museum in Amsterdam. Want, nee, ik ben niet compleet. Meer dan een impressie kan ik je hier niet geven. En nee, je krijgt geen (soms) gortdroge en/of ellenlange achtergronden, laat staan wetenschappelijk verantwoorde kunsthistorische beschouwingen. Wat je hier leest is 'slechts' een weergave van mijn indrukken en favorieten van de tentoonstelling Dream Out Loud. Zie het als preview. Teaser zo je wilt.
Of trailer.
Kijk je mee?



1. Stoel NotOnlyHOLLOW (2014) van Dirk van der Kooij, ge3D-print van gerecycled plastic. 2. Marleen Kaptein, Fibre Placement Chair (2014)3. We Make Carpets, Cocktail Carpet 2 (2015), gemaakt van .... cocktailprikkers*
Designing for tomorrow's demands is de ondertitel van de onderhavige tentoonstelling. Tweejaarlijks schrijft het Stedelijk Museum een 'wedstrijd' uit, of beter gezegd, biedt het museum een kans aan jonge kunstenaars om zich te tonen (een open call) en een jury kiest dan uit de inzendingen de meest opmerkelijke. (Jong, jong? Wat is jong? Hella Jongerius, 53. Daan Roosegaarde, 37 jaar). Dit keer betrof het 'jong talent' dat zich bezighoudt met vormgeving. Strikt genomen is dat geen kunst, als in Kunst met een grote K, maar a la. Ik haal daar mijn neus niet voor op, want aan vormgeving als toegepaste kunst is niks mis. Integendeel, wat mij betreft. En het is én blijft een schimmige scheidslijn. 

Dat kan anders!

Terug naar de expo. De 26 uitverkorenen hebben gemeen dat zij hardop dromen over een betere wereld en zij gebruiken voor hun creaties de nieuwste technieken. De ontwerpers zijn niet per se op zoek naar extra luxe (wat je vaak ziet), maar naar verbetering van het bestaande.
Good for them!



1. Neon-installatie PHENOMENEON (2016) van Pieke Bergmans*. 2. Digital Artifacts (2013), Bart Hess. Performance met paraffine*. 3. Benedikt Fischer, broche van afgedankte bouw- en skihelmen.
Één ding viel mij op. Het was mij niet in alle gevallen duidelijk hoe de designer met zijn of haar ontwerp bijdroeg aan een betere wereld (zie *). Neem de neon-installatie van Pieke Bergmans. Heel mooi, maar...? Cocktail Carpet 2: echt fantastisch! Maar wat is het eco of groene hieraan? (Ik zag twee of drie jaar geleden tijdens de Dutch Design Week zo'n tien 'kleden' van We Make Carpets, gemaakte van snackbar-vorkjes, rietjes, wasknijpers, pasta en dergelijke 'materialen'. Ge-wel-dig, maar eco, groen, macrobiotisch-vegetarisch, Co2-neutraal en/of anderszins duurzaam....?).

Hoezo duurzaam?

Of ik heb iets gemist. Zo ja, dan hoor ik dat graag.
Maar we schieten niet in een milieu-depressie, want er waren wel degelijk fijne staaltjes van bewust en betrokken ontwerpen. 




1. en 2. (2x) One-To-One (2016) van Elisa van Joolen, een 'aanklacht' tegen de macht van grote merken in de mode-industrie. 3. Olivier van Herpt, Complex, Geometric en Organic (2014-2016), 3D-geprint keramiek*. 4. Het duo Metahaven met Transparent Camouflage (2016), 'merchandise' voor ongebruikelijke partijen zoals in dit geval WikiLeaks.
Speciale aandacht verdient Hella Jongerius, die haar sporen inmiddels wel heeft verdiend (dus hoezo jong talent?). Met haar Berlijnse studio Jongeriuslab ontwerpt de vormgever keramiek, glas, meubels, stoffen en complete inrichtingen. Uit haar manifest 'Beyond the New' (2015) blijkt dat Jongerius wars is van de constante vernieuwing in de vormgeving. Haar motto: hergebruik.

Hella Jongerius en de KLM

Samen met Edith van Berkel (textiel) en Arjan Brekveld (meubels) ontwierp de designer het interieur voor een deel van de Boeing-vloot van de KLM. In de tentoonstelling zie je een selectie van archiefmateriaal van de ontwerper herself. Voor het tapijt in de vliegtuigen (geproduceerd door Desso) gebruikte Jongerius garens gesponnen van oude KLM-uniformen en wol van Schotse schapen die eigenlijk alleen voor de vleesconsumptie worden gefokt.
Typisch gevalletje cradle-to-cradle.





En dat laatste begrip kende ik niet, dus dat moest ik even opzoeken. Dat cradle to cradle. Het betekent: volledig duurzaam (letterlijk van wieg tot wieg).


-X-


Nooit te oud om te leren!

PS: in het Stedelijk 'lopen' momenteel vier tentoonstellingen (naast de uiterst interessante vaste collectie). Van de week volgt mijn tweede verslag.

Vier je vandaag of morgen Sinterklaas? Dan wens ik je heel veel plezier!


 Alle (iPhone 6) foto's: agreylady.nl

Over kerstsferen en breisels in Museum Willet-Holthuysen

1 december 2016

Het souterrain was het domein van het personeel (mind your head!). De gefortuneerde notabelen bestegen de hardstenen trappen naar het bordes en eenmaal door de imposante deur werden zij in de vestibule door de knecht welkom geheten.

Om in een, in 1687 gebouwd pand op een van de deftigste grachten van de hoofdstad te kunnen wonen, moest je wel zeer welgesteld zijn. En dat waren Abraham Willet en zijn rijke echtgenote Louisa Holthuysen. Zij woonden in het stadspaleis tussen 1861 en 1895 en het leven van dit verzamelaars-echtpaar staat centraal in het museum.
Vandaag bezoeken wij Museum Willet-Holthuysen op de Herengracht. In kerstsfeer én met breisels. 
Breisels van Club Geluk.




Shame on me

Als geboren, getogen en inmiddels weer in de hoofdstad woonachtige I AMsterdammer moet ik tot mijn schaamte bekennen dat het mijn eerste keer was. Niet eerder was ik op het idee gekomen. Zo gaan die dingen. Maar ik heb de smaak te pakken na mijn recente bezoek aan het  - door het team van Wunderkammer in kerstsferen gedecoreerde - Cromhouthuis (dat verslag lees je hier).  Ik weet het: je moet wel van goeie huize komen, wil je zoveel sfeer en ambiance evenaren. En dat bleek te kloppen. Qua kerstsfeer stelde het bezoek aan het overigens prachtige en luxueuze dubbele grachtenpand ietwat teleur. Ik telde drie kerstbomen en een kransje hier en daar. (Nee, dan het Cromhouthuis: daar is flink uitgepakt in de voor Wunderkammer zo typerende stijl. Maar goed, ik zal ophouden met vergelijken).




Wat Huize Willet-Holthuysen wél heeft, is een overdadig en met luxe spijzen overladen feestdis in de 18de eeuwse keuken van het museum. Wildgebraad (fazant), oesters en vis, een hele ham, (voor die tijd exotische) fruitsoorten, groenten en kazen, zoetigheden en wijn. Uiteraard wijn. Het water loopt je in de mond. Maar helaas: niet geschikt voor consumptie. De eettafel ligt vol met door het kunst-breiende en dito hakende duo Marieke en Barbara van Club Geluk 'geknutselde' tafel-aankleding en etenswaar.

Club Geluk

En dat 'geknutselde' bedoel ik niet laatdunkend. Ikzelf haak ook nog wel eens wat en ik weet dus maar al te goed dat hier wel degelijk sprake is van hogere handwerkkunde. 
Niet helemaal nieuw, want ik meen me te herinneren dat de dames zo'n drie jaar geleden een heleboel producten voor de Hema (kerst)folder handwerkte. Waaronder de iconische hema-worst en een tompouce (waarom niet tompoes?). Een jaar later sierden de kunststukjes de cover van het Volkskrant Magazine. Ik zag wel een paar (voor mij nieuwe) voorwerpen zoals de fazant en de vis en het blijft gewoon heel erg leuk om te zien.

(De tentoonstelling bleek lastig te fotograferen. Excuus voor de kwaliteit van de foto's).  




Terug naar het museum. Het gehele pand is prachtig en weelderig ingericht en gedecoreerd met kostbare schilderijen en daaruit kun je opmaken dat het echtpaar Willet-Holthuysen schathemeltjerijk was. De echtelieden bleven kinderloos en daarom legateerde de langstlevende Louisa het woonhuis, de inboedel en de door haar echtgenoot aangelegde kunstverzameling in 1895 aan de stad Amsterdam. En jaar later opende het museum haar deuren en momenteel is het onderdeel van het Amsterdam Museum
Zeker een bezoekje waard.





-X-


Have a nice day!

Alle foto's: agreylady.nl

Door mij - zonder patroon - gehaakte werkjes

Auto Post Signature

Auto Post  Signature