De Kunsthal goes three dimensional! Na de (blockbuster-)tentoonstelling 'Hyperrealisme, 50 jaar schilderkunst' begin vorig jaar (mijn verslag daarover lees je hier), zie je nu de expositie met 3-D, dus gebeeldhouwde kunstwerken in deze extreem figuratieve stijl.
En waar je in andere musea wel eens een enkel voorbeeld van zo'n hyperrealistisch sculptuur ziet (Museum Voorlinden heeft bijvoorbeeld Ron Mueck's 'Couple under an umbrella' en het Boijmans van Beuningen heeft Maurizio Cattelan's 'Untitled (Manhole)', ligt en staat de Kunsthal in Rotterdam vol met net-echte beelden. Nou ja, vol? 35 kunstwerken van 28 artiesten in een spraakmakende én toonaangevende presentatie.
Kijk en huiver, want je gelooft je ogen niet.
Vervolgens vinden we onder de kop 'Deformaties' kunstenaars die - zoals het woord zegt - de realiteit vervormen of 'verdraaien'. 'Josh', het zwevende beeld van Tony Matelli trekt zich niets aan van de zwaartekracht en het luguber-aandoende sculptuur van Berlinde De Bruyckere zet je behoorlijk aan het denken. Haar 'Elie' is zowel menselijk als monsterlijk: zonder hoofd en met een teint dat mij het meest aan een lijkkleur deed denken.
Bij 'Monochromen' ziet de toeschouwer dat het weglaten van kleur, of juist een sculptuur in één kleur, de idee van hyperrealisme doet verdwijnen. Hoe natuurgetrouw ook, door de kleur of het gebrek daaraan, lost de 'persoonlijkheid' in het kunstwerk op. Tenslotte is er het thema 'Lichaamsdelen'. Sommige kunstenaars werken met menselijke delen. Om 'een beeld neer te zetten' hebben zij slechts één onderdeel van het menselijk lichaam nodig, bijvoorbeeld een hand, armen of het hoofd, zoals bij Jamie Salmon met 'Lily'.
In de tentoonstelling zie je diverse interpretaties van de kunststroming Hyperrealisme naast, of beter gezegd, achter elkaar. Ik vond een rondgang langs alle sculpturen inspirerend, heel erg mooi en zeer leerzaam. Er is slechts één conclusie mogelijk en dat is: vooral zelf gaan kijken!
-X-
Maar.... Het werk 'Chiquita Banana' van Mel Ramos kon ik moeilijk plaatsen. Want hoezo hyperrealistisch? Kunstenaar Ramos heeft zich gespecialiseerd in PopArty vrouwelijke naakten, ook wel 'candy girls' genoemd. Maar Ramos' snoepmeisjes zijn alles béhalve realistische vrouwenlijven.
Ik zou deze sculpturen dan ook onder het thema 'deformaties' willen scharen. :-)
 |
| 1. Ron Mueck, 'A Girl', 2006. 2. Sam Jinks, 'Untitled (Kneeling Woman)', 2015. |
Zeer gewaagd, een tentoonstelling met 'alleen maar' beeldhouwwerken, zo blijkt wanneer de verzamelde journaille (waaronder moi) een rondleiding langs de tentoonstelling (in opbouw) krijgt. Want musea zijn over het algemeen niet erg 'happig' om een dergelijke expositie te programmeren. Sculpturen vertonen is extra lastig qua logistiek en zaal-ontwerp en -inrichting. Daarnaast zijn deze kunstwerken moeilijk af te schermen tegen al te voel-gretige toeschouwers met 'losse handjes'. Van die bezoekers die alles willen aanraken en die verleiding is extra groot bij deze mensbeelden op de expo.
Perzikhuidjes en ouderdomsrimpels
Want de 35 kunstwerken in de tentoonstelling vertonen levensechte trekjes óf het zijn natuurgetrouwe délen van mensen (in twee of drie gevallen 'geflankeerd' door een paard). Een enkel hoofd (van bijvoorbeeld John Davies met 'Head with Shell Device') of juist een lichaam zónder hoofd (van Berlinde De Bruyckere, 'Elie') en in alle gevallen met de bedoeling om de menselijke gedaante zo levendig mogelijk te verbeelden en dat is meestal ijzingwekkend goed gelukt.
 |
| 1. Keith Edmier, 'Beverly Edmier', 1998. 2. George Segal, 'Seated Woman Reading', 1999. 3. Duane Hanson, 'Two Workers', 1993. 4. Marc Sijan, (deel van) 'Cornered', 2011. |
De meest tot de verbeelding sprekende 'gebeurtenis' in de expositie is ongetwijfeld de geboorte van een baby girl van Ron Mueck. (Ook ík zet zijn kunstwerk prominent als openingsfoto boven dit verslag). Onmiskenbaar een publiekstrekker, want je vraagt je af 'hoe dan'? Het oog in oog staan met deze uitvergrote pasgeborene roept de vraag op waarom Mueck zo gedetailleerd de menselijke verschijningsvorm wil benaderen of zelfs evenaren.
crowd pleaser
Het werk van de Australische kunstenaar is griezelig echt. De kleur van de huid, de (dons-)haartjes, de lichaamsplooien, het restant van de net doorgeknipte navelstreng en het bloed van de bevalling: alles is uitgewerkt tot in het kleinste detail. Choquerend echt, maar dan wel ruim tien keer de ware grootte van een 'doorsnee' baby. Want dat is wat Mueck doet: hij maakt zijn afbeeldingen óf heel klein óf heel groot.
Het antwoord op de vraag waarom de kunstenaar deze natuurgetrouwe beelden maakt is misschien wel simpeler dan je denkt. Hij doet het omdat hij het kán. Hij heeft de skills om het te doen. Ruim twintig jaar werkte Mueck als poppenmaker voor tv, film en reclame voordat hij als kunstenaar werd ontdekt. Want laten we wel zijn: het is een kunst en ook nog eens zeer ambachtelijk.
 |
| 1. Sam Jinks, 'Woman and Child', 2010. 2. Don Brown, 'Yoko I', 1999 en 'Yoko II', 2000. 3. Marc Sijan, 'Embrace', 2014. 4. Xavier Veilhan, 'Nautra á Cheval', 2012. 5. Zharko Basheski, 'Ordinary Man', 2009-2010. |
Al eeuwen lang maken kunstenaars evenbeelden van mensen, denk maar aan de natuurstenen klassieke beelden uit de oudheid en de religieuze afbeeldingen in de Katholieke Kerk. Een goed voorbeeld is de 'David' van Michelangelo van rond 1500.
de anatomische les
Later werden ook wassen lichaamsdelen als anatomische modellen gemaakt (als aanschouwelijk onderwijs aan aspirant doktoren) en nog later - begin 19de eeuw - maakte wassenbeelden-artiest Marie Grosholtz, beter bekend onder de achternaam van haar echtgenoot François Tussaud - met haar Chamber of Horrors, furore én fortuin.
Goed, terug naar de tentoonstelling, die is ingedeeld rond vijf verschillende thema's. In 'Dubbelgangers' zie je kunstenaars als Duane Hanson en John De Andrea die sinds de zestiger jaren van de vorige eeuw de toon hebben gezet. Binnen deze categorie zie je de meest natuurgetrouwe sculpturen (zoals ook die van Paul McCarthy en Daniel Firman).
Realisten als Ron Mueck, Marc Sijan en Sam Jinks werken ook volgens dit principe, maar zij 'spelen' met de maatvoering van de gedaanten en dat zie je onder de noemer 'Dimensies'. De figuren zijn óf heel groot of juist kleiner dan in het echt.
 |
| 1. John DeAndrea, 'Ariel I', 2011. 2. Jamie Salmon, 'Lily', 2013. 3. Berlinde De Bruyckere, 'Elie', 2009. 4. John De Andrea, 'Lisa', 2016. |
Bij 'Monochromen' ziet de toeschouwer dat het weglaten van kleur, of juist een sculptuur in één kleur, de idee van hyperrealisme doet verdwijnen. Hoe natuurgetrouw ook, door de kleur of het gebrek daaraan, lost de 'persoonlijkheid' in het kunstwerk op. Tenslotte is er het thema 'Lichaamsdelen'. Sommige kunstenaars werken met menselijke delen. Om 'een beeld neer te zetten' hebben zij slechts één onderdeel van het menselijk lichaam nodig, bijvoorbeeld een hand, armen of het hoofd, zoals bij Jamie Salmon met 'Lily'.
 |
| Mel Ramos, 'Chiquita Banana', 2007. |
-X-
Maar.... Het werk 'Chiquita Banana' van Mel Ramos kon ik moeilijk plaatsen. Want hoezo hyperrealistisch? Kunstenaar Ramos heeft zich gespecialiseerd in PopArty vrouwelijke naakten, ook wel 'candy girls' genoemd. Maar Ramos' snoepmeisjes zijn alles béhalve realistische vrouwenlijven.
Ik zou deze sculpturen dan ook onder het thema 'deformaties' willen scharen. :-)
