Het water loopt je in de mond. Vaak fastfood - ongezonde happen (denk 'vette bek'), dus guilty pleasures. Een patatje mét, donuts, een hamburger met alles erop en eraan of een zomerse sorbet en dan uiteraard met een parapluutje. En okay, hij maakte ook een keer een schaal met sla en een broodje gezond (maar dan wel op een wit bolletje en mét mayo...).
Tjalf Sparnaay lapt de schijf van vijf aan zijn laars, is wars van superfood en serveert de heerlijkste snacks en dan niet gecreëerd met potten, pannen en pollepels, maar met schilderspalet en kwasten. Hele fijne kwasten.
Sinds 17 oktober zie je in Museum Jan van der Togt onder de noemer 'Delicious Paintings' de likkebaardend lekkere en oh zo behapbare schilderijen van megarealist Sparnaay.
Tjalf Sparnaay lapt de schijf van vijf aan zijn laars, is wars van superfood en serveert de heerlijkste snacks en dan niet gecreëerd met potten, pannen en pollepels, maar met schilderspalet en kwasten. Hele fijne kwasten.
Sinds 17 oktober zie je in Museum Jan van der Togt onder de noemer 'Delicious Paintings' de likkebaardend lekkere en oh zo behapbare schilderijen van megarealist Sparnaay.
Ik liep al watertandend door het Amstelveense museum (at naderhand bij de snackbar verderop in de Dorpsstraat een patatje oorlog) en maakte bij thuiskomst een review (****).
Lees en kijk je mee?
De in Haarlem geboren en in Hilversum werk- en woonachtige Tjalf Sparnaay (1954) is autodidact en maakt - desondanks - verbluffend goed gelijkende olieverfschilderijen en dat laatste is een understatement. What's not to like?
Bij deze kunstenaar is sprake van de overtreffende trap van realistisch schilderen. Je hebt - door de bank genomen - (1) enigszins natuurgetrouw; dan komt (2) redelijk levensecht en tenslotte (3) hartstikke niet van echt te onderscheiden en in die laatste groep kunnen we de canvassen van Sparnaay classificeren. Het is hyper-, foto- of megarealistisch (zeg het maar?), behalve dan, dat de schilder zijn 'triviale' onderwerpen uitvergroot. Hij 'blaast' ze op en maakt een close up. De mondkost op zijn menukaart is aangedikt en bigger than life.
Tekst en alle (iPhone)foto's: ©MiriamvanderMeer | www.agreylady.nl
Lees en kijk je mee?
 |
| 1. (uitsnede) 'Broodje Ham Ei', 2014. 2. 'De vaatwasser', 1998 en op de voorgrond een sculptuur van Jan Verschoor. 3. (l) 'Colagirl', 2013 en (r) 'Colablikje', 2010. |
Bij deze kunstenaar is sprake van de overtreffende trap van realistisch schilderen. Je hebt - door de bank genomen - (1) enigszins natuurgetrouw; dan komt (2) redelijk levensecht en tenslotte (3) hartstikke niet van echt te onderscheiden en in die laatste groep kunnen we de canvassen van Sparnaay classificeren. Het is hyper-, foto- of megarealistisch (zeg het maar?), behalve dan, dat de schilder zijn 'triviale' onderwerpen uitvergroot. Hij 'blaast' ze op en maakt een close up. De mondkost op zijn menukaart is aangedikt en bigger than life.
hyper secuur en precisie 2.0
Sparnaay besloot na zijn middelbare school tot een opleiding voor gymleraar, maar bleek dusdanig artistiek aangelegd, dat hij zichzelf in de jaren tachtig (verder) bekwaamde in het (fijn)schilderen. Toentertijd produceerde hij ansichtkaarten om aan de kost te komen; inmiddels krijgen zijn doeken nauwelijks de tijd om te drogen. Vanuit zijn atelier worden ze voor tienduizenden euro's verkocht en dan vaak ook omgerekend naar US$, CH¥, JP¥ of RUB₽.* Zijn schildertechniek is zo tijdrovend, dat hij er op jaarbasis maar een tiental aflevert.
Sparnaay was altijd al geboeid door fotografie en nu nog, want als een documentarist legt hij het dagelijkse leven vast in snapshots die als basis dienen voor zijn, volgens de 17e eeuwse traditie opgebouwde stillevens.
* dollar, yuan, yen of roebel
Janny van der Heijden, je weet wel: jurylid van 'Heel Holland Bakt', becommentarieert Sparnaays handelswijze in de catalogus aldus. "Ik heb nooit durven vragen door hoeveel zakken en bakjes friet hij zich heeft moeten worstelen om de essentie ervan vast te kunnen leggen en zo de betekenis van 'proeve' van bekwaamheid een dubbele dimensie te gegeven. Hij verheft daarmee zijn schilderijen tot onmatig genieten zonder schuldgevoel."
* dollar, yuan, yen of roebel
foodstylist
Hij kiest een alledaags onderwerp - meestal voedselgerelateerd - en schikt alle ingrediënten net zolang totdat het naar zijn zin is. Foodstyling to the max. Hij bakt eerst heel veel eieren, totdat hij het voor hem perfecte spiegeleitje heeft bereid (de rest belandt in de afvalbak, want daar is niet tegenop te eten). Vervolgens fotografeert hij uit verschillende hoeken de inmiddels heel instagrammable dish. En uit de tientallen foto's die hij van de compositie heeft geschoten, maakt hij met behulp van Photoshop een nieuw beeld van de best gelukte onderdelen: "op de ene foto is de tomaat mooier, op de andere komt het ei of het servetje beter uit", aldus de zaaltekst. Uiteindelijk zien we hoe - met veel geduld, grote precisie en laag op laag - "het resultaat van het chemische proces van verhit eiwit en -geel, met luchtbelletjes en krokante randjes geschilderd is."
 |
| 1. Jan Verschoor, 'Windvlaag', 1980. 2. 'Bakje Patat', 1999. 3. 'Museum Egg', 2015. 4. 'Fruitsorbet', 2015. 5. 'Kaasboterham', 2006. 6. Zaaloverzicht. |
monnikenwerk
Spaarnaay heeft - met zijn technisch perfecte werkwijze - een voorkeur voor verstilde Hollandse sfeerschetsen (en je mag het gerust clichébeelden noemen). Een broodje pindakaas of hagelslag waar net een hap uit is genomen, Hollandse nieuwe ("in stukjes of neemt u hem bij de staart?"), een boterhamzakje met twee krentenbollen of een bord met kruimige aardappelen, sperziebonen en draadjesvlees met jus.
Banaal? De schilder noemt het iconen uit de Nederlandse eetcultuur en "daarom moesten ze gewoon eindelijk vereeuwigd worden" staat te lezen in het bij de expositie uitgebrachte naslagwerk. "Geen twijfel mogelijk, de kroket kon ook niet achterblijven, net als onze overblijfboterhammen" (dat is blijkbaar ook heel Hollands).
Sparnaay zei daarover (2 jaar geleden) in de Volkskrant: "vroeger zat mij dat wel eens dwars. Nu niet meer. Integendeel. Dat men hem ziet als 'volksschilder': prima. Dat men zijn kunst laagdrempelig vindt: een pré in een wereld vergeven van onbegrijpelijke kunst. Dat zijn kopers nu aan de muur hebben hangen, wat ze normaal gesproken op hun bord hadden liggen: helemaal niet erg. Immers: anders was die muur wellicht leeg gebleven: 'Van een lege muur naar een muur met een schilderij van een gebakken ei - ik noem dat een stap voorwaarts."
"Sparnaays tweede grote liefde is fotografie. Hij doet niets liever dan met zijn camera ronddwalen in een stad. Daar zoekt hij de rafelranden op, waar hij de meest interessante beelden vindt." Een man naar mijn hart, want ik doe niets liever dan ronddolen in een metropool om daar het urbane leven 'op te snuiven' en met mijn telefoon vast te leggen. Dol op #straatsafari - zoiets. Dus (ook) voor wat betreft Sparnaays stadsfotografie treft hij mij aan zijn zijde.
Naast de hierboven genoemde serie, zie je in Museum Jan van der Togt nog meer raak geschoten foto's gemaakt in wereldsteden.
Daarnaast zie je op verschillende plekken (en nog tot en met 17 november) doeken, tekeningen en keramiek van de vorig jaar overleden kunstenaar Armando en als je mazzel hebt, is ook het (huiskamer-) 'museumhuis' geopend. Deze privéruimte van de eerder genoemde Verschoor staat barstensvol met geweldige designmeubels, eigen werk van de sculpturist en nu dus ook schilderijen van Armando.
En last but not least bestaat de kern van de collectie - dus altijd te bewonderen - uit een grote verzameling moderne glaskunst.
Meer lezen over Tjalf Sparnaay? Lees dan het (eerder door mij aangehaalde) interview met de kunstenaar in de Volkskrant n.a.v. een tentoonstelling in De Kunsthal Rotterdam in 2017 (waar ik overigens ook een blogpost over maakte).
-X-
Zowel op zondag 10/11/19 als op 12/01/20 verzorgt Tjalf Sparnaay in Museum Jan van der Togt een lezing over zijn bijzondere werkwijze. Aanmelden kan door een mail te sturen naar dit adres: rsvp@jvdtogt.nlBanaal? De schilder noemt het iconen uit de Nederlandse eetcultuur en "daarom moesten ze gewoon eindelijk vereeuwigd worden" staat te lezen in het bij de expositie uitgebrachte naslagwerk. "Geen twijfel mogelijk, de kroket kon ook niet achterblijven, net als onze overblijfboterhammen" (dat is blijkbaar ook heel Hollands).
laagdrempelig en publieksvriendelijk
De kunstschilder heeft er geen moeite mee dat hij niet altijd serieus wordt genomen. Althans? Zijn kunst is heel decoratief en in de (soms) hautaine kunstwereld wordt er nog wel eens laatdunkend gedaan over het ambachtelijke fijnschilderen van de hyperrealisten. Het verwijt geldt dan het zogenaamde gebrek aan inhoudelijke betekenis. Veelvuldig wordt de kunststroming 'afgeserveerd' als zijnde kopieergedrag. Weliswaar knap kopieergedrag, maar toch...Sparnaay zei daarover (2 jaar geleden) in de Volkskrant: "vroeger zat mij dat wel eens dwars. Nu niet meer. Integendeel. Dat men hem ziet als 'volksschilder': prima. Dat men zijn kunst laagdrempelig vindt: een pré in een wereld vergeven van onbegrijpelijke kunst. Dat zijn kopers nu aan de muur hebben hangen, wat ze normaal gesproken op hun bord hadden liggen: helemaal niet erg. Immers: anders was die muur wellicht leeg gebleven: 'Van een lege muur naar een muur met een schilderij van een gebakken ei - ik noem dat een stap voorwaarts."
 |
| 1. 'De haring', 2002. 2. 'Vlaamse friet II', 2003. 3. 'Snoepjes in pot', 2006. 4. Zaaloverzicht. 5. Vier werken bij de 'Graffitical Archeology'-serie. 6. 'Man With a Big Van', uit de 'Wallflowers'-serie. |
urban life en straatkunst
De oud-industriële, creatieve en vrijgevochten grootsteedse atmosfeer is ook voor Sparnaay heel aantrekkelijk. In Berlijn leverde dit een serie foto's op (ook al weer haarscherp) over de vergankelijkheid van straatkunst en graffiti. Over zijn serie 'Graffitical Archeology', met zorgvuldig uitgesneden close ups van de Berlijnse muur (die je van dichtbij moet bekijken om de 'gelaagdheid' te zien), zegt Sparnaay: "Een in de loop der jaren door misschien wel duizend artiesten bespoten stuk afschrikwekkend en grauw beton zag ik veranderd in een van de kleurrijkste en vrije plekken ter wereld. Door het te fotograferen kon ik er een nieuw kunstwerk van maken."Naast de hierboven genoemde serie, zie je in Museum Jan van der Togt nog meer raak geschoten foto's gemaakt in wereldsteden.
vier voor de prijs van één
Een bezoek aan het Amstelveense (dorps)museum is sowieso een goed idee, want je krijgt er veel 'waar voor je geld'. De verfwerken van Tjalf Sparnaay worden smaakvol gecombineerd met sculpturen, waaronder die van beeldhouwer en voormalig museumdirecteur Jan Verschoor (1947).Daarnaast zie je op verschillende plekken (en nog tot en met 17 november) doeken, tekeningen en keramiek van de vorig jaar overleden kunstenaar Armando en als je mazzel hebt, is ook het (huiskamer-) 'museumhuis' geopend. Deze privéruimte van de eerder genoemde Verschoor staat barstensvol met geweldige designmeubels, eigen werk van de sculpturist en nu dus ook schilderijen van Armando.
En last but not least bestaat de kern van de collectie - dus altijd te bewonderen - uit een grote verzameling moderne glaskunst.
 |
| 1. Armando, 'Die Sonne', 2012 en Julius Weiland, 'Cell', 2008. 2. Willem Heesen, 'Geen titel', 1991. 3. Mari Mészáros, 'Torso', ongedateerd. |
Tot en met 1 maart 2020 is in Museum Jan van der Togt (sinds 1 jan. '20 museum JAN) de tentoonstelling Delicious Paintings – Tjalf Sparnaay te zien. Overweeg je om af te reizen naar het Amstelveense museum? Kijk dan vooral eerst even op de site voor bezoekersinformatie.
Meer lezen over Tjalf Sparnaay? Lees dan het (eerder door mij aangehaalde) interview met de kunstenaar in de Volkskrant n.a.v. een tentoonstelling in De Kunsthal Rotterdam in 2017 (waar ik overigens ook een blogpost over maakte).
-X-
 |
| De catalogi bij de expositie. Sparnaay schilderde ook de kreeft-illustratie op Herman Kochs bestseller 'Het Diner'. |
