De relevante kunst van Enrico Baj in het Cobra Museum

29 maart 2017

Play as protest

Nu in het Cobra Museum: de spontane, kleurrijke en humorvolle maatschappijkritiek van Enrico Baj in de tentoonstelling 'Play as Protest'.
De Italiaan Baj (1924-2003) was kunstschilder, sculpturist, grafisch ontwerper en schrijver over kunst, maar vooral ook anarchist. Hij had lak aan autoriteiten, politieke- en militaire leiders en andersoortige Bobo's en liet dat - via zijn kunst - heel duidelijk blijken. Niet belerend, maar op een speelse, ontwapenende manier.

Eerlijkheidshalve moet worden gezegd: ik had nog nooit van de man gehoord. Tót mijn bezoek aan het charmante Amstelveense museum van verleden week. Ter plekke werd ik blij verrast door het zien van de expositie en daarom deel ik mijn ervaring graag met jou. Kijk je mee?



een oproerkraaier met humor

Geboren in een welgesteld Milanees gezin, lag er voor Baj een loopbaan in de advocatuur in het vooruitzicht. Hij studeerde rechten, maar daarnaast blokte hij part-time aan de Academy of Art in de stad BreraEn de kunst 'won' het van een vooraf uitgestippelde carrière als pleitbezorger in de toenmalige bourgeoisie van Milaan. Het bloed kruipt immers waar het niet gaan kan, want de jonge Baj was gewoon té maatschappijkritisch. Hij wilde geen deel uitmaken van wat hij 'de arrogantie van de heersende klasse' noemde. Niet zo gek in het totalitaire, fascistische Italië van Mussolini en ná diens bewind, de grote invloed van het leger. (Zelfs) en ook tegen de machts-wellustige charlatan Berlusconi is Baj aan het einde van zijn leven te hoop gelopen.
Een leven lang protest. Maar wel ludiek en fantasierijk.


2.'De explosie komt van rechts' (1951) 3. 'Trillali - Trillala' (1956)

Kiss me, I'm Italian

Enrico Baj was een sleutelfiguur in de naoorlogse Italiaanse avant-garde. Hij maakte gedurende zijn loopbaan werk dat verwant was aan diverse kunststromingen: Art Informel, Arte Nucleare (Baj maakte verschillende schilderijen waarin hij waarschuwde voor de kernwapen-dreiging, Cobra (vandaar de expositie in het Cobra Museum), Dada, Surrealisme en Nouveau Realisme.

Textiele werkvormen

Vanaf 1955 maakte Baj werken van grove, kinderlijk vormgegeven figuren die terug blijven keren in zijn schilderijen. Eerst nog redelijk 'onschuldig' en eind jaren 50 in de vorm van clowneske, grof weergegeven militaire personages. De kunstenaar maakte veertig 'Generali', afgeplatte mannen met de armen wijd en soms met één arm omhoog, als gaven zij de nazi-groet. Later volgt een serie "Parades' en 'Maarschalken', allemaal om het (internationale) oorlogspel tussen supermachten belachelijk te maken. 
Eigenlijk moet ik die werken collages (assemblage-schilderijen) noemen, want Baj gaat steeds meer gebruik maken van gevonden voorwerpen. Het begint met stenen, koord, watten en glas, later ook allerlei stoffen en damast en behang en voor 'de generaals' medailles van de rommelmarkt, kant, franjes, kwastjes, bandjes, lintjes en andersoortige objecten, zoals leren riemen, tasjes, ladeknoppen of damesbeursjes. Voor zijn serie 'meubelen' gebruikt Baj houtfineer.

'Parade van zes' (1964)

Niam Niam (1956)



robots en een 'pièce de résistance'

In de jaren 60 maakt Baj 'robots' van kleurrijke Meccano-onderdelen (montage-speelgoed) en van gevonden materialen zoals een guirlande, een strijkijzer en gereedschappen. Baj zag geavanceerde technologie, zoals robots, als een tweesnijdend zwaard: technische vooruitgang kán de mens vrijheid bieden, maar kan ook - door de machtige elite - worden misbruikt tegen diezelfde mensheid. 

Aan het einde van de grote zaal hangt het grootste werk van Baj: 'de begrafenis van de anarchist Pinelli' (1972) (zie de eerste foto in dit bericht). Dit pièce de résistance - en dat kun je ook heel letterlijk nemen - doet mij denken aan Picasso's 'Guernica' (1937). Beiden enorm van afmeting (Baj's kunstwerk is circa drie bij twaalf meter), is er zowel bij Picasso als bij Baj sprake van een aanklacht tegen macht(svertoon) en tegelijkertijd een pleidooi voor artistieke en politieke vrijheid. In beide gevallen kwamen de werken voort uit hevige verontwaardiging over een specifieke gebeurtenis* en ook het tentoonstellen van de werken gaf bij beide schilderijen heel veel gedoe (en dat is een understatement). 
   




Gaan of niet gaan?

Ik zeg: doen! Een mooie tentoonstelling in een mooi museum. Helemaal niet 'zwaar' en heel goed te doen voor zowel beginners, als voor de gevorderde kunstkijkers onder ons.
Ik had al snel een glimlach om de mond.

Meer info over de expositie en het museum: Cobra Museum.


-X-

Ben je geïnteresseerd in de vaste collectie van het Cobra Museum? Ik schreef daar dit bericht over.

* Guernica van Picasso toont het bombardement op de stad Guernica tijdens de Spaanse Burgeroorlog. 'De begrafenis van de anarchist Pinelli' van Enrico Baj verhaalt over de vermeende 'zelfmoord' van de anarchist Pinelli. Hij zou eind 1969 tijdens een verhoor uit het raam van het politiebureau zijn gevallen. Pinelli werd door de Italiaanse machthebbers verantwoordelijk gehouden voor een bomaanslag op een bankgebouw in Milaan, waar zestien mensen de dood vonden.


Alle foto's: www.agreylady.nl

Het Cobra Museum en Slow Art@

22 maart 2017

Tot mijn schande moet ik bekennen dat ik er nooit eerder op bezoek ben geweest. En dan te weten dat ik een groot liefhebber ben. Toch is het er nooit van gekomen en dan heb ik het over het Cobra Museum voor Moderne Kunst in Amstelveen. Terwijl ik hemelsbreed misschien een kilometertje of vier, vijf verderop heb gewoond. Maar daar kwam afgelopen zondag verandering in. En - mijn hemeltje - wat moet ik al die jaren hebben gemist.
Wat een fijn museum!

Naast een prima tijdsbesteding op die regenachtige zondagmiddag, maakte ik gelijktijdig kennis met een voor mij nieuw begrip, namelijk 'Slow Art@' en je kent me inmiddels, daar wil ik het mijne en fijne van weten.
Vandaag een impressie vanuit een (té lang links laten liggen) museaal kleinood: het Cobra Museum.
Kijk je mee?

Karel Appel, 'Vogel',  1950

Wie, wat, waar?

Eerst Cobra. Want wat is Cobra? Zoals je weet krijg je van mij geen kunsthistorische beschouwingen. Daarvoor mis ik de kennis en kunde. Daarnaast kán een wetenschappelijke insteek heel interessant zijn: voor mijn persoonlijke kunst-beleving vind ik dat (meestal) irrelevant. Mij gaat het om de ervaring en dat is heel persoonlijk. Je vindt het mooi of niet. Over smaak valt immers niet te twisten. Ik ben - waarschijnlijk net als jij - een leek. Een gemiddelde, doch zeer geïnteresseerde bezoeker. Niet meer en niet minder. Toch is het in dit geval wel handig iets meer te weten over de Cobra-beweging, want daarin heeft het Museum zich gespecialiseerd.
Een klein beetje theorie.



Lotte van der Gaag, 'De Gek', 1959

'geklad, geklets en geklodder'

In november 1948 richtten een groep kunstenaars een nieuwe beweging op (in Café 'Notre-Dame' in Parijs) en deze beweging bleek het startsein voor de belangrijkste internationale avant-garde stroming in het Europa van net ná de Tweede Wereldoorlog. De naam CoBrA komt van de letters van de hoofdsteden waar de oprichtende kunstenaars vandaan kwamen: Kopenhagen, Brussel en Amsterdam (en dan op z'n Frans). Een aantal van haar schilderende leden (de groep bestond verder uit dichters en schrijvers) zoals de Nederlanders Karel Appel, Constant en Corneille, verwierven grote internationale bekendheid. (Voor de complete lijst van deelnemers: zie foto). Wat opmerkelijk is, is dat de stroming an sich 'slechts' drie jaar heeft bestaan.

Om niet teveel uit te weiden over de ideeën en filosofieën van de groep, volgen hieronder een aantal steekwoorden die verband houden met de stroming. En dat alles (dus) heel kort door de bocht.
  • Voorstanders van vrije, spontane expressie zoals die van kinderen en 'geesteszieken'; 
  • grote voorbeelden waren: Pablo Picasso, Paul Klee, Joan Miró en Wassily Kandinsky;
  • de groep werd sterk beïnvloed door de ideeën van Karl Marx;
  • kunst zou niet alleen voor iedereen zijn, maar ook dóór iedereen kunnen worden gemaakt (volkskunst);
  • in hun werkwijze gaven zij zich over aan het materiaal én
  • uitgangspunt en inspiratiebron in het werk waren de oerelementen: vuur, lucht, water, aarde. (bron: Wikipedia). 

Corneille, 'L'homme dans la Ville', 1952

Eugéne Brands 'Geelokermaan', 1949


"Het Cobra Museum maakt het erfgoed van de internationale Cobra-beweging zichtbaar en houdt het gedachtegoed van de kunstenaars van de beweging levend", luidt de tekst op de website. In dit blogbericht zie je foto's van enkele van de vaak prachtige schilderijen en een enkele sculptuur in het museum en ik raad je aan daar in alle rust even naar te kijken.

SlowArt@

En nu we het daar toch over hebben. Wist je dat de gemiddelde bezoeker (zoals jij en ik) slechts 10 tot 20 seconden naar een schilderij kijkt? "Wat als we nu eens niet alles willen zien, maar langer stil staan bij slechts enkele werken?"
Interessant. Daar wil ik meer over weten.
Ik citeer verder: "Het gaat er vaker om wat je weet van kunst, dan wat je ervaart met kunst", volgens het Cobra Museum. "Het lijkt wel of het belangrijker is hoeveel tentoonstellingen je hebt bezocht, dan wat je werkelijk gezien hebt. Het Cobra Museum gaat daarom vertragen. De idee is, dat wanneer je langzaam kijkt naar kunst, je ongelooflijke dingen ontdekt."
Op de website meldt het museum met gepaste trots als enige Nederlandse museum al drie jaar gelieerd te zijn aan de internationaal groeiende SlowArt-beweging. (Voor meer info over SlowArt@, klik hier).

Grappig dat in de wereldwijde slow movement (slow food, slow travel, slow gardening en noem maar op) nu ook 'langzame kunst' bestaat. Ik ben overigens groot voorstander. Maar wie zou daar op tegen kunnen zijn?




Brutal Vitality

Hierboven zie je drie foto's die ik maakte van de installatie van het Deense kunstenaars-duo Lone Bank & Tanja Rau. Aan de hand van eigen werk, objecten uit de collectie van het Cobra Museum, archiefstukken én alledaagse voorwerpen schiepen Bank&Rau een experimentele presentatie genaamd 'Brutal Vitality'. Vanuit hun kunstenaarsperspectief selecteerden zij Cobra-werken en het gemeenschappelijke tussen Cobra-leden en Bank&Rau is het experiment met het materiaal, het gezamenlijk tot stand brengen van kunst en de belangstelling voor de volkscultuur.

Het werk van Bank&Rau is - naast een meer traditionele presentatie - een heel interessante manier om een collectie onder de aandacht van de bezoekers te brengen.  Het museum wil onderzoeken hoe de toeschouwer de twee verschillende presentatievormen ervaart. 
Ik vond het geweldig. De kunst spreekt voor zich en heeft van zichzelf niets meer nodig - maar door de installatie van Bank&Rau krijgt het Cobra-werk een extra dimensie, een heel verrassend decor


Naast de vaste Cobra-collectie zijn er in het museum ook altijd wisselende tentoonstellingen te zien. Tot en met 14 mei kun je in het mooie gebouw van architect Wim Quist (1995) aan de Sandbergplein* in Amstelveen  terecht voor de tentoonstelling 'Play as Protest' met werk van de Italiaanse kunstenaar Enrico Baj.

De expositie 'Play as Protest' verdient een afzonderlijk blogbericht, dus die hou je van me tegoed.

(*vernoemd naar graficus én voormalig directeur van het Stedelijk Museum Amsterdam en 'ontdekker' van de Cobra-beweging met een eerste tentoonstelling in '49)

-X-


Werkelijk prachtige kunst in het Cobra Museum.

Fontein van Karel Appel, 'The Fountain', 2001 (speciaal voor het museum gemaakt).

Alle foto's: www.agreylady.nl

Erotiek in keramiek (museum) Princessehof

18 maart 2017

Kijkwijzer >16 

Je denkt misschien dat ik een grapje maak, maar niets is minder waar. Voor een deel van de tentoonstelling 'Sexy Ceramics' in het Keramiekmuseum Princessehof geldt de minimumleeftijd van 16 jaar en ouder. En volgens mij is dat uniek: dat een museum voor een bepaalde tentoonstelling een kijkwijzer hanteert (zo niet, dan hoor ik dat graag).

én rode oortjes...

Speciaal voor deze expositie, of zeg maar sexpositie (en die kwinkslag heb ik niet van mezelf), heeft het in aardewerk en porseleinen objecten gespecialiseerde museum, erotische keramiek uit de privécollectie van de Amsterdamse kunstverzamelaar Ferry Bertholet te leen en ook het Rijksmuseum Amsterdam, Museum Boijmans Van Beuningen, het Groninger Museum en zelfs het Amsterdamse Seksmuseum leverden werk.
In de zalen van het museum subtiel naakt, dubbelzinnigheden tot en met - en dan ben je inmiddels in de laatste zaal beland - expliciete seksscènes. In de peepshow is het adults only.

Nou? Hoe preuts ben jij? 


Er gaat niets boven Baas: Maarten Baas in het Groninger Museum

11 maart 2017
Een beetje flauw hé, die kop.
('er gaat niets boven Groningen' en 'baas boven baas').
En het nog uitleggen ook...

Het viel niet mee, maar wilde ik mij volledig op de tentoonstelling Hide & Seek richten, dan diende ik de (naar ik mij heb laten vertellen) schitterende expositie 'Rodin – Genius at Work' links te laten liggen. Een expositie waarvoor overigens wel € 5,- toeslag betaald dient te worden.
(Even een leuk weetje: in Het Parool van zaterdag 4 maart een artikel over toeslagen in musea wanneer die een blockbuster-expositie programmeren. De krant deed daarin voorkomen dat € 3,50 de hoogste toeslag ooit zou zijn geweest: in 2014, Mark Rothko in het Haagse Gemeentemuseum. Een dubieus record, dat - terecht of onterecht - met deze 'Rodin' is gebroken).
  
Dus niet naar Rodin, want mijn concentratie-spanne kent steeds vaker zijn beperking en je moet wel je doel voor ogen houden. Ik maakte een tweeënhalf uur durende treinreis enkel en alleen (nou...?) voor Maarten Baas in het Grönnen Museum.
Baas boven baas!


Dutch Design met een zachte G: Kranen/Gille

8 maart 2017
De titel van dit blogbericht doet vermoeden dat het ontwerpen van toegepaste kunst en het hebben van een zachte G een uitzonderlijke combinatie zou zijn, maar niets is minder waar. Niks geen Algemeen Beschaafd Nederlands gesproken in de Randstad voor wat betreft onze Hollandse Trots. Voor Dutch Design moet je naar Noord-Brabant, en in het bijzonder naar het dutch-design-district van de Lage Landen, zijnde Eindhoven. Daar staat de Design Academy en daar gebeurt het. Zo ook voor Jos Kranen en Johannes Gille, oftewel Kranen/Gille, want na hun opleiding in de Lichtstad begon hun inmiddels 10-jarige samenwerking.

Nú in het Noordbrabants Museum in Den Bosch (de échte provinciehoofdstad van Brabant) de eerste museale solotentoonstelling met de designs van het illustere duo onder de titel: 'De Industriële Natuur van Kranen/Gille'
Mooi, hoor....

De Female Figure van Jordan Wolfson: een misplaatste pin-up

4 maart 2017
Het zou een beetje flauw zijn om er niet op terug te komen en ik had het je beloofd...

In mijn blogbericht van 21 januari versloeg ik op deze plaats het eerste deel van het tweeluik van Jordan Wolfson's 'Manic Love/Truth Love' in het Stedelijk Museum in Amsterdam. Met gemengde gevoelens en dat mag ook blijken uit de titel van de blogpost: you love it or hate it.
En na een 'adempauze' van precies 19 dagen is sinds 18 februari het tweede deel van de expositie te zien. De Female Figure in Truth Love (de opvolger van Manic Love) is een wulpse playmate met sexy draaiende heupen en billen, hetgeen als bijzonder opwindend kan worden ervaren. Maar dan! Het gezicht van de dame is geen gezicht, met dat afzichtelijke roofvogel-masker.

Ik heb haar ook live heb mogen aanschouwen en dat is per dag aan slechts 88 belangstellenden 'gegund'. 
Kijk je mee?

Jordan Wolfson (2014), courtesy the artist and David Zwirner, New York. Photo: Andreas Laszlo Konrath
Waar je in het eerste deel van de tentoonstelling met een hele zaal belangstellingen de bewegingen van 'Coloured Sculpture' kon volgen, is het tweede deel veel intiemer. Even terug in de tijd én om je geheugen op te frissen, zie je hieronder een foto van het geniepig kijkende mannetje die aan armen, voeten en hoofd (met veel kabaal) aan ijzeren kettingen door de museumzaal werd rondgetrokken. Grappig en eng tegelijkertijd, vooral als hij met zijn computer-ogen de menigte aankeek. (Lees hier mijn blogbericht over deel 1 van de tentoonstelling).


Vandaag gaan we door naar het tweede deel van de expositie.

"ik ben gay / ik zou een dichter willen zijn"

Niet ik, maar dit is wat de dame zoal prevelt. 'Mijn moeder is dood, mijn vader is dood, ik ben gay, ik zou een dichter willen zijn, dit is mijn huis' en dan in het Engels. En er zijn flarden muziek waarop de robot, ook wel animatronic, beweegt. Voor een spiegel en draaiend met haar heupen in een wit smoezelig niemendalletje (zou mijn moeder gezegd hebben), blonde pruik en hooggehakte, witte lakleren lieslaarzen staat de dame te strippen zonder dat zij kleren uit doet. Maar het is geen prettig gezicht, want haar gezicht... Nou ja, dat weet je inmiddels. De ogen achter het 'heksen'masker staren je door computergestuurde eye-tracking aan en je voelt je een voyeur.

Al deze gewaarwordingen heb ik mij laten vertellen (én ik zag een filmpje op YouTube), want door een tijdslot én de kleine ruimte waar mevrouw 'haar ding staat te doen', kunnen er dus maar een beperkt aantal mensen naar binnen (88 per dag). Ik heb de tentoonstelling wel gezien, behalve dus de Female Figure (en dat is wel de trekker van de tentoonstelling).
(De medewerker van het Stedelijk - die volgens mij gillend gek werd - vertelde mij dat er per dag zo'n 2.000 mensen geïnteresseerd naar binnen willen (ja, je bent er toch...). Ik benijdde hem niet, want je kunt niet reserveren via de website of per mail. Je moet je persoonlijk melden en dan maar wachten... Heb ik dus niet gedaan).




videowerken en digitale schilderijen

Genoeg over de 'Female figure'. In de tentoonstelling zie je ook een aantal vroegere werken die de aanloop naar de vrouwenrobot vormen. In de video 'Favorite things' uit 2008 laat Wolfson bijna één uur lang fragmenten zien die hij op YouTube vond. Je kijkt met hem mee naar de beeldenlawine op zijn laptop: wat beelden van Jacques Tati, een interview met Charles en Ray Eames uit 1956, en dan weer een nieuwsbericht. Zoals bij meer contemporaine kunstenaars gebruikt Wolfson vaak foto's en video's die hij tegenkomt, maar - naar eigen zeggen - een hi-tech fanaat is hij niet. In de zaal ratelen meerdere filmprojectoren met 16-millimeterfilms, sommige mét, andere zonder geluid. In de meeste gevallen hoor je Wolfson's eigen stem die over de video heen is gemonteerd. Grappig vond ik de 'tekenfilm' Animation Mask uit 2011, waarin een karikatuur van een pluizige orthodoxe jood in Vogue bladert en de geile conversatie van de kunstenaar en een vriendinnetje mimet.

En hierbij moet ik iets bekennen: ik heb niet zoveel met video-kunst. Ik verveel me al snel als ik moet kijken naar iets waar ik naar moet kijken. Zoiets.




Kijkwijzer > 12 jaar

Het werk van Jordan Wolfson is niet direct geschikt voor jonge kinderen, dus laat die maar thuis. De 'meedogenloze' marteling van Colored Sculpture bekeek je zeker niet emotieloos (hoewel ik die performance ook wel iets grappigs en fascinerends vond hebben), Female Figure is om een andere reden weer ongeschikt voor kinderen (zeker ook gezien de lange wachttijden). 
Wolfson's kunst heeft duidelijke verwijzingen naar, en afbeeldingen van en met seksualiteit, (homo-)erotiek en pornografie en - zonder moralistisch te willen doen - lijkt ook dat facet van Wolfson's werk mij minder geschikt voor de jonge kijker (zelfs ík vond het een en ander - met mijn preutse aard - nogal gênant). Een goed voorbeeld daarvan is de vitrine waarin kreeftenscharen liggen die met nietsverhullende pornoplaatjes zijn beplakt. Tja...



Mocht jij overwegen een bezoek te brengen aan de tentoonstelling óf ben je so wie so geïnteresseerd in meer informatie? De Volkskrant schreef een review met de titel "Wolfsons Stoeipoesrobot in Stedelijk Museum verveelt" en op de weblog van De Kunstmeisjes krijg je een pro én een contra om de expositie te gaan zien.  Het dagblad Trouw tenslotte, geeft de expositie vier sterren.

Daarmee heb je een No Go / een Go, or No Go / en een Go
Zie maar... 


-X-


Have a nice day!





PS. Even héél iets anders. Sinds afgelopen woensdag (1 maart) is de JASSA-collectie van Ikea leverbaar. Naar verluidt is dit een zéér limited edition (op = echt op! volgens de Zweedse groothandel) met ontwerpen van een viertal designers, waaronder onze eigen Piet Hein Eek. Voor mij een beetje té bohemian, hippie Ibiza, maar wel heel vrolijk en lekker zomers. (Klik op de link voor een impressie).

Alle foto's: www.agreylady.nl

24 maart 2017

In eerste instatie lukte het niet, maar vandaag (24/3) ik kreeg een tweede kans: mijn persoon op links bij Female Figure. 'Come, come', lonkte ze naar me.... (toch wel spectaculair, deze dame). Ook wel #cyberseksheks genoemd.


Auto Post Signature

Auto Post  Signature